جمكران از نظر بزرگان
آية الله العظمي بهجت (دام ظله)
خود اين مسجد افراد را راهنمايي مي كند، كساني كه آنجا (مسجد جمكران) مي روند مسجد خودش آنها را راهنمايي مي كند چيزي خاص بيشتر از آنكه در زمينه مسجد جمكران بيان كرده اند ندارم كه بيان كنم، همه مطالب مربوط به مسجد را بزرگان گفته اند يا در كتابهايشان نوشته اند. منتهي حرف من اين است كه ما معتقديم اين مشاهد مباركه و مساجدي نظير مسجد جمكران مستغني از معرفي هستند، ما بر اين اعتقاد هستيم.
اگر كسي بگويد رفتيم و چيزي در آنجا نديديم به حسب ظاهر بايد گفت از روي اعتقاد صحيح نرفته است يا براي امتحان رفته يا همينطوري رفته است. بهر حال بهترين معرف اين اماكن خودشان هستند(*).
- ملاقات برادران امور فرهنگي مسجد مقدّس جمكران با ايشان در مورخه 6/8/78، در بيت معظم له.
مسجد مقدس جمکران گنجينه فنا ناپذير شيعه (مقام معظم رهبري)
اداره کشور با تکيه بر مولا
جمکران حلال مشکلات
آقاي سيد حسن نصر الله (دبير کل حزب الله لبنان) مي گفت: يک دفعه به همراه شوراي حزب الله لبنان محضر مقام معظم رهبري بوديم. اوج سختي و تنگنايي ما بود و خيلي به حزب الله سخت ميگذشت کنفرانس شرم الشيخ هم صورت گرفته بود و خيلي به حزب الله سخت ميگذشت کنفرانس شرم الشيخ هم صورت گرفته بود، همه توطئه ها شده بود که حزب الله را نابود کنند. موقعي که ما با رهبر معظم جهان اسلام ديدار داشتيم ايشان به ما اميد دادند و فرمودند: شما پيروز مي شويد، اين چيزها زياد مهم نيست پس اضافه کردند:
من در اداره امور کشور بعضي وقتها حل مسائل برايم دشوار مي شود و ديگر هيچ راهي پيدا نمي شود، به دوستان و اعوان و انصار مي گيوم که آماده شويد به جمکران برويم، راه قم را پيش ميگيريم و راهي مسجد جمکران مي شويم.
سروده مقام معظم رهبري حضرت آية الله خامنه اي (مدّ ظله العالي) :
دلم قرار نمي گيرد از فغان بي تو ***سپند وار زكف داده ام عنان بي تو
ز تلخ كامي دوران نشد دلم فارغ ***زجام عشق لبي تر نكرد، جان بي تو
چو آسمان مه آلوده ام ز تنگ دلي ***پر است سينه ام از اندوه گران بي تو
نسيم صبح نمي آورد ترانه شوق ***سر بهار ندارند بلبلان بي تو
لب از حكايت شب هاي تار مي بندم ***اگر امان دهدم چشم خون فشان بي تو
چو شمع كُشته ندارم شراره اي به زبان ***نمي زند سخنم آتشي به جان بي تو
ز بي دلي و خموشي چو نقش تصويرم ***نمي گشايدم از بي خودي زبان بي تو
عقيق سرد به زير زبان تشنه نهم ***چو يادم آيد از آن شكرين دهان بي تو
گزارش غم دل را مگر كنم چون امين(*)***جدا از خلق به محراب جمكران بي تو
- تخلص شعري مقام معظم رهبري در اين شعر «امين» مي باشد.
آية الله سيد محمد باقر ابطحي اصفهاني (دام ظله)
آية الله سيد محمّد باقر ابطحي اصفهاني فرمودند: شبي در عالم رؤيا ديدم فضاي ما بين قم و مسجد جمكران گويا تمام چمنزار است و داراي درختهاي سبز كه مهتاب بر آن مي تابيد و نهرهاي آب در آن جريان داشت، درختي را ديدم كه داراي شاخه هاي بسيار جذّاب و سر سبز و صداي روح بخشي از ميان آن به گوش مي رسيد كه به ذهنم خطور كرد صداي حضرت داوود است و در وسط آن درخت جايگاهي بود كه در آنجا آقايي نشسته و به نظرم آمد آقا حضرت بقية الله الأعظم امام زمان(عليه السلام) است، صحبتي را به ميان آوردم كه از ذكر آن معذورم، زيرا اشاره به عهد و پيماني بود و سپس عرض كردم: «چه كنم كه به شما قرب پيدا كنم؟» به زبان فارسي فرمود: «عملت را عمل امام زمان قرار بده». من به خاطرم اين معني رسيد يعني آنچه را به ذهنت مي آيد اگر امام زمان بود عمل مي كرد تو هم همان را عمل كن. به عربي به حضرت عرض كردم: وهو الأمل، يعني اين آرزوي من است. گفتم: چه كنم كه در اين امر موفق باشم؟ به عربي فرمود: «الاخلاص في العمل» از خواب بيدار شدم، چراغ خاموش بود، قلم و دفتر حاضر كردم و آن دو جمله سؤال و جواب را نوشتم، فردا درباره اين دوجمله سؤال و جواب او فكر كردم، به نظرم آمد در جمله اول حقيقت تشيع و در جمله دوم راه موفقيت را كه همان توحيد ذاتي و عملي باشد يافتم، اين دو جمله توصيه حضرت بود.
آية الله شيخ محمد تقي بافقي (رحمه الله)
عالم رباني حضرت آية الله حاج شيخ محمّد تقي بافقي كه بارها خدمت امام زمان(عليه السلام) مشرف شدند و سهم بسزايي در رونق دادن به مسجد مقدّس جمكران قم دارند.
يكي از علماء حوزه از حضرت آية الله العظمي آقاي حاج سيد محمّد رضا گلپايگاني نقل كرد كه ايشان فرمودند: در عصر آية الله العظمي مرحوم شيخ عبد الكريم حائري كه عده محصلين حوزه علميه قم به چهارصد نفر رسيده بود، در زمستاني طلاب از حاج شيخ محمّد تقي بافقي كه مقسم شهريه مرحوم حاج شيخ بود عباء زمستاني خواستند و ايشان از مرحوم حائري خواستند آية الله حائري فرمودند: چهارصد عبا از كجا بياورم، گفت: از حضرت صاحب الزمان(عليه السلام) بگير.
فرمود: من راهي ندارم، گفت: پس من انشاء الله مي گيرم و شب جمعه به مسجد مقدّس جمكران رفته و روز جمعه به مرحوم حاج شيخ حائري گفت: آقا صاحب الزمان(عليه السلام) وعده فرمودند فردا كه شنبه است چهارصد عبا را مرحمت كنند.
و روز شنبه به وسيله مردي از تجار عباء رسيد و بين طلاب تقسيم كردند.
حضرت آية الله العظمي آقاي بروجردي (رحمه الله)
حضرت آية الله العظمي آقاي بروجردي(قدس سره)متوفي 1380 هـ . ق فرمودند: اگر موفق بشوم، در قم دو كار انجام خواهم داد، يكي راه مسجد جمكران را باز خواهم كرد، دومي بيمارستاني در شهر قم بنا خواهم نمود *.
اينجانب (آقاي شمس) شاهد تشرف مرحوم آية الله العظمي حاج آقا حسين بروجردي طباطبائي(رحمه الله)بودم كه چون محل پدري ما نزديك به دروازه كاشان قم بود و راه نزديك جمكران از آنجا مي گذشت آن مرجع جهاني به وسيله درشكه تشرف به مسجد پيدا كردند و اهالي محل بخصوص ائمه جماعات اطراف آن محل آماده شدند كه در مراجعت آن مرحوم نماز مغرب و عشاء را به امامت آن مرجع در مسجد كيهاني برقرار سازند، حقير هم كه حدود 18 سال داشتم يعني حدوداً سال 1330 بود حضور داشتم و ديدم كه بعد از نماز مغرب به عالمي امر كردند كه به مردم توصيه نمايند كه به مسجد جمكران رغبت نمايند و فرمودند: اگر براي من مقدور بود نمازهاي واجب روزانه را در مسجد جمكران ادا مي كردم.
ـ متن نامه حضرت حجة الاسلام واعظ شهير مرحوم آقاي سيد صادق شمس الديني (معروف به شمس).
حضرت آية الله حاج شيخ علي پناه اشتهاردي (دام ظله)
اين مسجد مبارك كه در بيش از يك فرسخي شهرستان قم واقع شده از روز اول تأسيس مورد توجه علاقه مندان به حضرت بقية الله روحي له الفداء بوده و هست و از آنجا بعضي كرامات هم مشاهده شده بالخصوص از زماني كه تأسيس حوزه در اين بلده طيبه با همت مؤسس آن (مرحوم حاج شيخ عبدالكريم حائري (قدس سره)) شده است.
مرحوم آية الله العظمي گلپايگاني توجه خاصي به آن مسجد شريف داشت و كراراً حوادث غير مترقبه كه پيش مي آمد، حقير به بيت آية الله گلپايگاني مي رفتم، مي گفتند آقا جمكران رفته تا متوسل به حضرت شود.
حضرت آية الله العظمي گلپايگاني (رحمه الله)
حجة الاسلام سيد محمّد باقر گلپايگاني فرمودند: براي پدرم هر زماني كه بعضي مسائل پيش مي آمد به مسجد جمكران مي رفتند، گاهي اوقات صبح جمعه و گاهي ظهر و يا بعد از ظهر هم كه بود مي فرمود: مي خواهم بروم جمكران، حالا يا چهارشنبه يا سه شنبه يا دوشنبه يعني معتقد به چيزي نبود. و گاهي اوقات نماز جماعت در آنجا برپا مي كردند.
در ايام جنگ تحميلي يك شب آقاي خليليان زنگ زد و گفت خدمت آقا (آية الله گلپايگاني (رحمه الله)) عرض كنيد كه الان در يكي از محورهاي مهم بچه ها در حال محاصره گازانبري دشمن قرار گرفتند كه اگر دشمن موفق شود ديگر چيزي از ما باقي نمي ماند به آقا بگوئيد دعا كنند وقتي به آقا عرض كرديم دقيقاً خاطرم نيست كه بعد از نماز صبح بود يا وقت ديگر بود كه آقا مشرف شدند مسجد جمكران صبح دو مرتبه آقاي خليليان زنگ زد و گفت: بصورت معجزه آسائي عمليات دشمن با شكست مواجه شد و رزمندگان ما از محاصره بيرون آمدند و تعداد زيادي از دشمن اسير و كشته شدند.
يكي از علماء حوزه از حضرت آية الله العظمي آقاي حاج سيد محمّد رضا گلپايگاني نقل كرد كه ايشان فرمودند: در عصر آية الله العظمي مرحوم شيخ عبد الكريم حائري كه عده محصلين حوزه علميه قم به چهارصد نفر رسيده بود، در زمستاني طلاب از حاج شيخ محمّد تقي بافقي كه مقسم شهريه مرحوم حاج شيخ بود عباء زمستاني خواستند و ايشان از مرحوم حائري خواستند آية الله حائري فرمودند: چهارصد عبا از كجا بياورم، گفت: از حضرت صاحب الزمان(عليه السلام) بگير.
فرمود: من راهي ندارم، گفت: پس من انشاء الله مي گيرم و شب جمعه به مسجد مقدّس جمكران رفته و روز جمعه به مرحوم حاج شيخ حائري گفت: آقا صاحب الزمان(عليه السلام) وعده فرمودند فردا كه شنبه است چهارصد عبا را مرحمت كنند.
و روز شنبه به وسيله مردي از تجار عباء رسيد و بين طلاب تقسيم كردند.
آية الله آقاي سيد محمد علي علوي (دام ظله)
بهتر آن است كه مقداري درباره مسجد جمكران توضيح داده شود تا مؤمنين اهميت بيشتري بدهند، در كتاب مونس الحزين به سند معتبر از امير المؤمنين علي صلواة المصلّين از جمكران و مسجد آن خبر داده و فرموده كه اين زمين از زمينهاي ديگر جداست و مقدّس مي باشد.
چه گويم در حق مسجدي كه حضرت بقية الله ارواح من سواه فداء بر حسب نقل محدث نوري و غيره درباره اش چنين فرمودند: «من صلّي فيه كمن صلّي في البيت العتيق». يعني خواندن نماز در اين مسجد همانند خواندن نماز در كعبه است.
و چه مناسبت خوبي است بين مسجد جمكران در كنار حرم اهل البيت(عليهم السلام)و عش آل محمد صلوات الله عليهم اجمعين كه شيعيان شبهاي چهارشنبه در آنجا جمع شوند و مشغول به ذكر و دعا و نماز براي آن حضرت باشند، و بين مسجد سهله در كنار حرم امير المؤمنين (عليه السلام) و كوفه كه شيعيان آنجا هم نيز در شبهاي چهارشنبه مشغول به زيارت هستند گرچه بسياري از مردم از عظمت و فضيلت اين مكان مقدّس غافلند و به آن توجهي كه بايد داشته باشند ندارند، و در پيام حضرت حجّت (عج) آمده است كه به مردم بگوئيد قدر اين مسجد را بدانند و در همين راستا است كه مراجع بزرگ و آيات عظام مانند آية الله حائري و مؤسس حوزه علميه قم و بروجردي و حجّت و گلپايگاني و مرعشي نجفي و شيخ مرتضي حائري (قدس سره) براي اين مسجد اهميت زيادي قائل بودند. فضائل و مناقب و بركات اين مسجد بيش از اين است كه بتوان در اين مختصر گنجاند.
حضرت آية الله شيخ حسين نوري همداني (دام ظله)
بنده كه در اواخر سال 1362 قمري به حوزه مقدسه قم آمدم، پس از چند روزي سخت مريض شدم و چون در مضيقه اقتصادي بودم از مراجعه به طبيب هم ناتوان بودم، با زحمت زياد به مسجد مقدس جمكران به قصد استشفاء رفتم، پس از انجام اعمال مسجد و توسل به حضرت ولي عصر ارواحنا لتراب مقدمه الفداء از مسجد خارج شدم و چند دقيقه اي ـ چون آن روز غير از يك مسجد كوچك با چند اطاقي كه در جوار مسجد بود چيز ديگري نبود ـ نشستم كه خوابم گرفت، و چون بيدار شدم اثري از آن بيماري در خود نديدم.
در سال 1378 براي نماز استسقاء و طلب باران مرتبه اول به خاكفرج رفتيم و نماز را در آنجا خوانديم ولي من اثري نديدم. اما دفعه دوم كه مي خواستيم نماز استسقاء را بخوانيم به جمكران آمديم، چون ماه رمضان بود و مردم همه روزه بودند و البته نماز باران سه روز روزه لازم دارد، با آنكه در آن روز يك لكه ابري هم در آسمان نبود، همان شب باران حسابي نازل شد و دليلش اين بود كه اين دفعه ما به امام عصر (عليه السلام)پناه آورده بوديم. همان شب خيلي ها به من تلفن زدند كه آقا اين چه كرامتي است؟!
و من مطمئن بودم ـ ما خودمان كه لياقتش را نداريم ـ ولي در ميان مستمعين و حضار كه بيشتر پيرمرد و زن و زوّار بودند حتماً افراد دل شكسته و مستجاب الدعوة وجود داشت.
مرحوم حضرت آية اللّه العظمي آقاي حاج شيخ محمّدي علي اراكي(طاب ثراه) در نماز جمعه قم فرمودند:
چند روز به اول ماه مانده عالم رباني آقاي حاج شيخ محمّد تقي بافقي محضر مبارك آية اللّه العظمي شيخ عبدالكريم حائري متوفاي 1355هـ.ق مي رسيدند جهت شريه طلاب حوزه، سؤال مي كردند وضع شهريه چطور است؟
مرحوم حائري مي فرمودند: جز سرمايه توكل چيزي در دست نيست، ايشان «آقاي بافقي» راهي مسجد مقدّس جمكران مي شدند، از توجهات حضرت صاحب الزمان(عليه السلام) مشكل شهريه حل مي شد.
حضرت آية الله العظمي آقاي شيخ عبدالكريم حائري (رحمه الله)
مرحوم حضرت آية الله العظمي آقاي حاج شيخ محمّد علي اراكي طاب ثراه در نماز جمعه قم فرمودند: چند روز به اول ماه مانده عالم ربّاني آقاي حاج شيخ محمّد تقي بافقي محضر مبارك آية الله العظمي شيخ عبد الكريم حائري متوفاي 1355 هـ . ق مي رسيدند جهت شهريه طلاب حوزه، سؤال مي كردند وضع شهريه چطور است؟ مرحوم حائري مي فرمودند: جز سرمايه توكل چيزي در دست نيست، ايشان «آقاي بافقي» راهي مسجد مقدّس جمكران مي شدند، از توجهات صاحب الزمان(عليه السلام) مشكل شهريه حل مي شد.
حضرت آية الله العظمي آقاي حاج شيخ مرتضي حائري (رحمه الله)
ايشان مي نويسند: مسجد جمكران يكي از آيات باهرات عنايت آن حضرت است، و توضيح اين مطلب در ضمن چند جهت ـ كه شايد خيلي ها از آن غافل باشند ـ مذكور مي شود:
1 ـ داستان مسجد جمكران كه در بيداري واقع شده، در كتاب تاريخ قم كه كتاب معتبري است، از صدوق عليه الرحمة نقل شده است.
2 ـ داستان مشتمل بر جرياني است كه مربوط به يك نفر نيست، براي اين كه صبح كه مردم بيدار مي شوند مي بينند با زنجير علامت گذاشته شده است كه مردم باور كنند. و اين زنجير مدتي در منزل سيد محترمي ظاهراً به نام سيد ابو الحسن الرضا بوده است، و مردم استشفاء به آن مي نموده اند. و بعداً بدون هيچ جهت طبيعي مفقود مي شود.
3 ـ جاي دور از شهر و در وسط بيابان جائي نيست كه مورد جعل يك فرد جمكراني بشود، آن هم دست تنها در يك شب ماه رمضان.
4 ـ نوعاً مردم عادي به واسطه خواب يك امامزاده را معين مي كنند، و مسجد از تصور مردم عادي دور است.
5 ـ اگر پيدايش اين مسجد روي احساسات مذهبي و علاقه مفرط به حضرت صاحب الأمر(عليه السلام)بود، مي بايست سراسر توسل به آن بزرگوار باشد، چنانكه در اين عصر مردم بيشتر زيارت حضرتش در آن مسجد مي خوانند و متوسل به آن حضرت مي شوند، در صورتي كه در اين دستور معنوي اصلاً اسمي از آن حضرت نيست، حتي تا به حال هم بيشتر معروف به مسجد جمكران است، نه مسجد صاحب الزمان(عليه السلام).
6 ـ متن دستور موافق با ادله ديگر است، براي اينكه هم نماز تحيت مسجد وارد شده است و هم نماز صد بار اياك نعبد و اياك نستعين، و هم تهليل و تسبيح فاطمه زهرا(عليها السلام).
7 ـ اين دو داستان كه نقل شد، مشهود و يا مثل مشهود خودم بود، و داستانهاي ديگري هست كه فعلاً تمام خصوصيات آن را در نظر ندارم، بعداً انشاء الله تحقيق نموده در اين دفتر ـ باذنه تعالي ـ ذكر مي كنم.
8 ـ در آن موقع كه زمين اين قدر بي ارزش بوده است، فقط يك مساحت كوچكي را مورد اين دستور قرار داده اند، كه ظاهراً حدود سه چشمه از مسجد فعلي است، كه در زمان ما خيلي بزرگ شده است (ظاهراً آن چشمه اي كه در آن محراب هست، و دو چشمه طرفين باشد).
نگارنده كه خالي از وسوسه نيستم، و خيلي به نقليات مردم خوش بين نيستم، از آن امارات به صحت اين مسجد مبارك قطع دارم، والحمد الله علي ذلك، وعلي غيره من النعم الّتي لا تحصي.
حضرت آية الله العظمي حجّت (قدس سره)
آية الله العظمي آقا سيد محمّد حجّت كوه كمري(قدس سره) متوفي 1372 هـ . ق چهل نفر از فضلاء حوزه علميه قم را انتخاب نمودند و دستور فرمودند به مسجد مقدّس جمكران بروند و در آنجا بعد از نماز صاحب الزمان(عليه السلام)زيارت عاشورا بخوانند و دعا كنند كه از عنايت حضرت ولي عصر (عج) خداوند متعال باران بفرستد.
طلاب محترم صبح پياده عازم مسجد جمكران شدند و بعد از نماز و زيارت عاشورا و دعا جهت باران كه مدتي بود باران نيامده بود از مسجد جمكران بيرون آمدند به طرف شهر مذهبي قم، وسط راه باران چنان گرفت كه قابل تحمل نبود، وقتي وارد منزل شدند جهت نهار كه خود آقا دستور داده بود گوسفندي بكشند و آبگوشت درست كنند تمام لباسهاي آقايان خيس شده بود به طوري كه فشار مي دادند از لباس و عمامه ها آب جاري مي شد.
از بركات مسجد جمكران و عنايت حضرت صاحب الزمان(عليه السلام)نسبت به سربازان خود در آن روز بارندگي مفصلي شد.
حضرت آية الله العظمي آقاي حجّت كه براي طلاب حوزه علميه شهريه مي دادند روز آخر ماه بود براي فردا كه اول ماه باشد زمينه براي شهريه نداشتند، به خادم مي فرمايد: مركب را آماده كن تا بروم به مسجد جمكران، معظم له عازم
مسجد مي شوند، بعد از نماز صاحب الزمان(عليه السلام) و دعا عرض مي كنند: آقا امام زمان(عليه السلام)! اين حوزه علميه مال شما است، اين طلبه ها سربازان حضرتعالي هستند، آبروي ما مربوط به شما است، راجع به شهريه حوزه عنايتي فرمائيد، وقتي به منزل تشريف مي آورند خادم عرض مي كند: آقا بعد از شما دو نفر آمدند و منتظر شما هستند، معلوم مي شود جهت دادن وجوه شرعيه آمده اند و مبلغي پول خدمت آية الله العظمي آقاي حجّت مي دهند، وقتي مي شمارند مي بينند به اندازه شهريه همين ماه است.
حجة الاسلام والمسلمين شيخ حسين كريمي قمي
درست است كه در غيبت كبري بعضي از نفوس قدسيه چون سيد بن طاووس و علامه بحر العلوم و شيخ محمد كوفي موفق به ديدار يوسف فاطمه، حضرت مهدي موعود روحي فداه گرديده اند، اما اين لياقت نصيب هر كسي نشود، تا كسي خود را مهذّب ننمايد و سنخيّت با آن نيّر وجود پيدا نكند چنين نعمتي نصيب او نمي شود (مقصود ملاقات اختياري توأم با شناسايي است).
آية الله العظمي سيد محمد تقي خوانساري (رحمه الله)
از جمله بزرگان كه به مسجد مقدّس جمكران خيلي علاقه داشتند حضرت آية الله العظمي آقاي سيد محمّد تقي خوانساري (رحمه الله) متوفاي 1372 هـ . ق كه با مرحوم حضرت آية الله العظمي آقاي اراكي متوفاي 1415 هـ . ق پياده به مسجد شريف جمكران مي رفتند.
آية الله خرازي (مد ظله)
مسجد جمكران در واقع به صورت يك مركزي براي توسلات مردم به امام زمان (عليه السلام) تبديل شده است و بسياري از مردم از اين توسلات نتيجه ديده اند و شواهد زيادي هم هست يكي از دوستان ما آقاي شهاب شميراني كه فرد متدين و شريف و بزرگواري بودند و مورد علاقه بعضي از مراجع بودند نقل مي كرد كه من روز جمعه اي كه در مسجد جمكران مشرف بودم و در حالي كه دعاي ندبه مي خواندم به اين جمله رسيدم كه:
فاغث يا غياث المستغيثين عبيدك المبتلي واره سيده يا شديد القوي ـ ترجمه: به داد ما برس اي فرياد رس فريادخواهان و بنده كوچك گرفتارت را درياب و ظاهر نما به او آقايش را، اي خداي بسيار قوي و مقتدر.
بنده در حالي كه آهسته و با خودم زمزمه مي كردم، ديدم شخصي بالاي سرم است و به من گفت: اين جمله را تكرار كن: «واره سيده يا شديد القوي» ملاحظه كردم كه چه شد؟! چگونه متوجه شد؟!! من كه آهسته مي گفتم اين چه كسي بود؟!!برگشتم و نگاه كردم ولي كسي را نديدم.
حضرت آية الله العظمي امام خميني (رحمه الله)
حجة الاسلام والمسلمين جناب آقاي شيخ علي اصغر احمدي خميني فرمودند: اينجانب از زماني كه وارد حوزه علميه قم شدم و روزهاي جمعه به مسجد جمكران مي آمدم و نمازهاي اين مسجد را انجام مي دادم و مي ديدم زوار بسيار در اين مسجد مي آمدند و طلب حاجت مي كردند، حتي در اوائل هم يك روز اهالي جمكران از امام خميني (رحمه الله) دعوت كردند وايشان هم قبول كردند و من هم با آقايان ديگردر خدمتشان به جمكران رفتيم و در آن مسجد مقدّس نماز بجا آوردند، اميد است مؤمنين اين مكان را بيشتر مورد توجه قرار دهند.
مصاحبه با حضرت آية الله جعفر سبحاني (دام ظله):
امام مي فرمودند: «در دوران جواني، ما پنجشنبه و جمعه اي بر ما نگذشت مگر اينكه با دوستان جلسه انسي تشكيل دهيم و به خارج از قم و بيشتر به سوي جمكران برويم.
در فصل برف و باران در خود حجره به برنامه انسي مشغول مي شديم و هنگامي كه صداي مؤذن به گوش مي رسيد، همگي به نماز مي ايستاديم» .
حضرت آية الله العظمي سيد ابوالحسن اصفهاني(قدس سره)
مرحوم آية الله حائري بواسطه يكي از مراجع قم و حضرت آية الله وحيد خراساني (دام ظله) بدون واسطه از شيخ محمد كوفي كه نژاد او از شوشتر است نقل كرده اند كه براي مرحوم آية الله سيد ابوالحسن اصفهاني توسط او (شيخ كوفي) توقيعي از حضرت ولي عصر (عليه السلام)صادر مي شود مبني بر اين كه (ارخص نفسك، و أجعل مجلسك في الدهليز، واقض حوائج الناس، نحن ننصرك) خودت را ارزان كن (فروتني پيشه كن) و در دهليز خانه ات بنشين (در دسترس مردم باش) و حاجت و نيازهاي مردم را برآورده ساز، ما ياريت مي كنيم.
حضرت آية الله العظمي مكارم شيرازي (دام ظله)
جاذبه نيرومند معنوي (مسجد مقدّس جمكران) به اضافه قضاء حوائج و حل مشكلات فراواني كه مردم از عبادت در آن و توسل به حضرت مهدي ارواحنا فداه ديده اند، سبب شده كه روز به روز بر شكوه دامنه آن افزوده شود و خيل مشتاقان از سراسر اين كشور پهناور اسلامي، بلكه از خارج از كشور در مواقع مختلف به سوي آن بشتابند و از اين چشمه كوثر و منبع خير و بركت هر كدام به مقدار استعداد خود بهره گيرند. علماي بزرگ همواره براي اين مسجد احترام خاصي قائل بوده اند و در آن راز و نياز فراوان داشته اند و هم اكنون نيز مورد توجه علما و فضلا و مراجع بزرگ است.
مسجد جمكران مطابق روايت موجود به فرمان حضرت مهدي مولانا صاحب العصر و الزمان براي هدف بزرگي در اين منطقه خاص از شهر تاريخي، مذهبي قم ساخته شده و حسن بن مثله جمكراني كه مردي پاكدل و پاك سرشت بود، در بيداري (و نه در خواب) اين دستور را دريافت كرده و با تشريفات خاصي اين مسجد را بنا نمود.
به همين دليل هر كس در فضاي ملكوتي آن قرار مي گيرد احساس روحانيّتي عجيب و جاذبه معنوي فوق العاده مي كند.
حضرت حجة الاسلام و المسلمين محسني ملايري (رحمه الله)
مسجد مقدّس جمكران، همواره مورد توجه بزرگان بود، و در شدائد به آن مكان مقدّس پناه مي بردند و حلّ مشكل خود را از پيشگاه حضرت ولي عصر ارواحنا فداه مي خواستند و نتيجه مي يافتند، اينجانب در دوران جواني مكرر به اين مسجد مقدّس شرفياب مي شدم.
يكبار به درد پاي بسيار شديدي مبتلا شدم به مسجد مقدّس جمكران شرفياب شده به حضرت بقية الله ـ ارواحنا فداه ـ متوسل شدم و از عنايات بيكران آن حضرت به هنگام مراجعت كلا درد پار بر طرف شده بود. و اين چيزي است كه خودم ديدم و به اصطلاح درايت است و اما آنچه از ديگران روايت شده بسيار فراوان است، بزرگاني مانند مرحوم آية الله حاج شيخ عبدالكريم حائري و مرحوم آية الله بروجردي و مرحوم آية الله حجّت و مرحوم آية اللّه گلپايگاني توجه خاصي به مسجد مقدّس جمكران داشتند، و همواره در مشكلات حوزه به آن مكان مقدّس ملتجي مي شدند و حل مشكل خود را مي يافتند.
و اما بناي فعلي مسجد به طوري كه مباشرين توسعه و تجديد بناي مسجد مقدّس جمكران شخصاً به اين جانب بيان كردند به امر حضرت بقية الله ـ ارواحنا فداه ـ مي باشد و انشاءالله مورد توجه آن حضرت بوده و خواهد بود.
اميد است مؤمنين از هر فرصتي براي تشرف به اين مسجد و تقرب به حضرت ولي عصر ـ اوراحنا فداه ـ استفاده كنند و قدر موقف را بدانند.
آية الله آقا ميرزا جواد ملكي تبريزي (رحمه الله)
ايشان فرمودند: عموي من به همراه چند نفر از خانمها و محارمشان براي تشرف به مسجد جمكران آمده بودند وقتي به مسجد رسيدند شب شده بود تصميم مي گيرند كه شب را در مسجد بمانند.
چون چند زن همراه ايشان بودند بخاطر امنيت و اطمينان خاطر خانمها، درهاي مسجد را بستند و از داخل سنگهائي پشت در گذاشتند تا محكم شود. مقداري از شب گذشته بود كه با كمال تعجب مي بينند جواني وارد مسجد شد با ظاهري بسيار آراسته و نوراني كه مسجد از نور رخ ايشان روشن شد و مشغول عبادت شد.
تا اينكه ايشان با اين صحنه مواجه مي شوند همه دچار غشوه مي شوند و از هوش مي روند. صبح كه مردم براي عبادت به مسجد مي آيند، مي بينند درهاي مسجد از داخل بسته شده است به هر وسيله كه شده در را باز مي كنند و آنها را با آن حالت مي يابند.
حضرت آية الله العظمي نجفي مرعشي (رحمه الله)
در اين مسجد شريف مكرر كراماتي ديده شده است كه مرحوم شيخ محمّد علي كجوئي معروف به قمي در كتاب تاريخ قم در جلد اول و دوم اشاره كرده به كراماتي كه در آنجا اتفاق افتاده است و اشخاصي كه شرفياب حضور
مبارك حضرت ولي عصر(عليه السلام) شده اند.
حقير خودم مكرر كراماتي در آنجا «مسجد جمكران» مشاهده كرده ام، چهل شب چهارشنبه مكرر موفق شدم كه در آن مسجد بيتوته كنم و جاي ترديد نيست كه از امكنه اي كه مورد توجه و منزول بركات الهي مي باشد و بعد از مسجد سهله اين بهترين مقام و بهترين جائي است كه منتسب به حضرت ولي عصر (عج) مي باشد.
حاج شيخ حسنعلي نخودكي اصفهاني (رحمه الله)
مرحوم آية الله حائري مرقوم داشته اند كه جناب آقاي حاج شيخ عبدالله مهرجردي كه از وعاظ مشهور خراسان است و متجاوز از چهل سال است كه ايشان را به خوبي مي شناسم و آدم فاضل و درست و با محبتي است گفت: در زمان رضاشاه پهلوي در اواخر سلطنت او كه بر اهل علم خيلي سخت گرفته بود به مرحوم حاج شيخ حسنعلي مراجعه مي كند كه ايشان حاج شيخ معظم له (شيخ عبدالله واعظ) را راهنماي معنوي كند چون مرحوم حاج شيخ حسنعلي اصفهاني معروف به دستگيري معنوي بود ...
خلاصه ايشان به آقاي اصفهاني (حاج شيخ حسنعلي) مراجعه مي نمايد. ايشان ظاهراً پس از اعمال قدرت خاصي مي گويند حل مشكل شما براي اينكه به نظام وظيفه نروي و معاف شوي منوط به اين است كه به قم بروي و به مسجد جمكران قم رفته و به حضرت صاحب الامر (عليه آلاف التحية و الثناء) متوسل شوي.
ايشان به قم مي آيند و به مسجد جمكران مي روند و به حضرت متوسل مي شوند. در نتيجه خواب مي بينند كه در مسجد يا حياط آن هستند و ظاهراً خادمه اي به ايشان مي گويد كه حضرت حجت (عليه السلام)در همين مجاور مسجد تشريف دارند و حاج شيخ مزبور را خدمت امام (عليه السلام)راهنمائي مي كند ... يادم نيست كه خود آقا يا من صحبت معافيت از نظام وظيفه را پيش كشيدم، فرمود ما آن را درست كرديم. از خواب بيدار شدم و از سابق يك معافيت يك ساله به عنوان مرض يا عذر ديگر (كه يادم نيست) داشتم. هر موقع كه نياز به نشان دادن مي شد همان برگ موقت را كه مدتها وقت آن تمام شده بود را نشان مي دادم و رفع گرفتاري مي شد. تا چند سال به اين نحو بود تا آنكه مشمول بخشودگي گرديد.
حضرت آية الله پاياني(رحمه الله)
توسل به حضرت سيره علماء بوده و حتي در مواقع زيادي با پاي پياده به مسجد مقدّس جمكران مشرف مي شدند. در طي سالهايي كه با فضلا جلسه تفسير داشتيم، پياده به جمكران مشرف مي شديم يك روز كه به همراه اعضاء تفسير كه چند تن از علما بودند با پاي پياده به مسجد جمكران مي رفتيم، آية الله سيد ابوالفضل مير محمدي گفت: من حاجتي دارم از امام زمان(عليه السلام)كه عنايت فرمايد پدرم مريض است حال ايشان خوب شود و آية الله موسوي زنجاني فرمودند: من هم خانه ندارم، حضرت يك خانه به ما مرحمت فرمايد، چند روز نگذشت كه پدر آقاي مير محمدي با يك قرص كه دكتر نوشته بود خوب شد و در مدت كوتاه آقاي موسوي نيز صاحب خانه شد.
حضرت آية الله العظمي صافي گلپايگاني (دام ظله)
اللّهمّ كن لوليّك ...
حقير از طفوليت كه در خدمت مرحوم آية الله والد اعلي الله مقامه مشرف به قم مي شدم و به سعادت تشرف به مسجد مقدّس جمكران نايل مي گشتم، آن مرحوم كه در ارادت و چاكري به آستان ملائك پاسبان حضرت بقية الله ارواح العالمين له الفدا مشار بالبنان بودند و مصدر خدماتي به آن حضرت شده بودند و توجهاتي مشاهده كرده بودند، اصرار داشتند كه مهما امكن پياده به مسجد مشرف شوند و به فيض نماز و عبادت در آن مكان مبارك نائل مي گشتند.
از اشعار بسيار ايشان در عرض اشتياق و مدح آن قطب عالم امكان اين چند شعر را كه تضميني از شعر حافظ است در اينجا يادآور مي شوم.
اي زيب دو عالم مجموعه زيبايي سر حلقه جن و انس*** سر دفتردانائي در پرده غيبت چند اي مهر جهان باقي
اي پادشه خوبان داد از غم تنهايي***دل بي تو به جان آمد وقت است كه باز آئي
اميد وصال تو اي دوست جوانم كرد***عشق تو مرا فارغ از هر دو جهانم كرد
باز آ كه فراق تو بي تاب و توانم كرد***مشتاقي و مهجوري دور از تو چنانم كرد
كز دست بخواهد شد پايان شكيبايي
از جمله بزرگاني كه حسن عقيده خود را به مسجد جمكران اظهار مي فرمودند در اينجا به نام نامي بزرگ فقيه عالم اسلامي مرحوم آية الله العظمي استاد اعظم آقاي بروجردي و مرحوم مرجع عاليقدر حضرت آية الله العظمي گلپايگاني اشاره مي نمايم. اميد است خداوند متعال ما را از فيض تشرف به اين مسجد تا حياتي باقي است محروم نفرمايد.
آية الله مجتهدي تهراني (دام ظله)
مسجد شريف جمكران كه از يكهزار سال پيش به دستور امام زمان (عليه السلام) به وسيله شيح حسن بن مثله جمكراني ساخته شده از اول تأسيس مسجد تا به امروز معجزات و كرامات زيادي ديده و شنيده شده، همينطوري كه مرحوم نوري در نجم الثاقب نوشته علماء اعلام و آيات عظام چه در زمان گذشته و چه در زمان ما علاقه زيادي به اين مسجد داشته و دارند، حقير هم بارها پياده با رفقا و دوستان مشرف شده ام كه يك بار هم 18 نفر از طلاب علوم دينيه و سربازان امام زمان(عليه السلام)، 25 رجب بود شب تا صبح با چراغ زيتوني مشغول دعا بوديم.
آية الله العظمي فاضل لنكراني (دام ظله)
حضرت آية اللّه فاضل لنكراني فرمودند: در دوران طلبگي من خيلي به مسجد جمكران مي رفتم شايد بيشتر از پانصد مرتبه باشد وكرامات زيادي در اين مسجد مقدّس ديده و شنيده ام.
ايشان فرمودند: هر وقت براي حضرت آية اللّه العظمي بروجردي مشكل پيش مي آمد مرحوم پدرم كه خود از عاشقان امام زمان(عليه السلام) بود و علاقه زيادي به مسجد جمكران داشت به محضر آقا (آية اللّه العظمي بروجردي) عرض مي كردند، يك قرباني براي مسجد جمكران بفرستيد تا رفع مشكل شود.
ايشان فرمودند: مرحوم والد به مسجد مقدّس جمكران معتقد بودند و مي فرمودند من قبل از آمدن آية اللّه بروجردي به قم خواب ديدم كه در مسجد جمكران هستم، روي سقف آب انبار منبري گذاشته اند و شيخ طوسي(رحمه الله) روي آن نشسته و تمام حياط مسجد مملو از طلبه است پدرم فرمود: تعبير اين خواب اين بود كه شخصيتي به قم خواهد آمد و طلاب گرد او جمع خواهند شد و حوزه رونق خواهد گرفت، طولي نكشيد كه آية اللّه بروجردي به قم آمدند. اين كه چرا شيخ طوسي را خواب ديده و آن هم در مسجد جمكران؟ تعبير آن بعدها مشخص شد. شايد مسجد جمكران كاشف از اين باشد كه اصل آمدن ايشان به قم و رسيدن به مقام مرجعيت مطلقه با عنايت امام زمان(عليه السلام) بوده است.
آية الله احمدي ميانجي (قدس سرهم)
ايشان فرمودند: از جمله بزرگان كه به مسجد مقدّس جمكران خيلي علاقه داشتند حضرت آية اللّه العظمي آقاي سيد محمّد تقي خوانساري(رحمه الله) متوفاي 1372هـق كه با مرحوم حضرت آية اللّه العظمي آقاي اراكي متوفاي 1415هـق پياده به مسجد شريف جمكران مي رفتند.
آية اللّه شيخ مرتضي حائري (رحمه الله)
مرحوم آية الله حائري مرقوم داشته اند كه جناب آقاي حاج شيخ عبدالله مهرجردي كه از وعاظ مشهور خراسان است و متجاوز از چهل سال است كه ايشان را به خوبي مي شناسم و آدم فاضل و درست و با محبتي است گفت: در زمان رضاشاه پهلوي در اواخر سلطنت او كه بر اهل علم خيلي سخت گرفته بود به مرحوم حاج شيخ حسنعلي مراجعه مي كند كه ايشان حاج شيخ معظم له (شيخ عبدالله واعظ) را راهنماي معنوي كند چون مرحوم حاج شيخ حسنعلي اصفهاني معروف به دستگيري معنوي بود ...
خلاصه ايشان به آقاي اصفهاني (حاج شيخ حسنعلي) مراجعه مي نمايد. ايشان ظاهراً پس از اعمال قدرت خاصي مي گويند حل مشكل شما براي اينكه به نظام وظيفه نروي و معاف شوي منوط به اين است كه به قم بروي و به مسجد جمكران قم رفته و به حضرت صاحب الامر (عليه آلاف التحية و الثناء) متوسل شوي.
ايشان به قم مي آيند و به مسجد جمكران مي روند و به حضرت متوسل مي شوند. در نتيجه خواب مي بينند كه در مسجد يا حياط آن هستند و ظاهراً خادمه اي به ايشان مي گويد كه حضرت حجت (عليه السلام)در همين مجاور مسجد تشريف دارند و حاج شيخ مزبور را خدمت امام (عليه السلام)راهنمائي مي كند ... يادم نيست كه خود آقا يا من صحبت معافيت از نظام وظيفه را پيش كشيدم، فرمود ما آن را درست كرديم. از خواب بيدار شدم و از سابق يك معافيت يك ساله به عنوان مرض يا عذر ديگر (كه يادم نيست) داشتم. هر موقع كه نياز به نشان دادن مي شد همان برگ موقت را كه مدتها وقت آن تمام شده بود را نشان مي دادم و رفع گرفتاري مي شد. تا چند سال به اين نحو بود تا آنكه مشمول بخشودگي گرديد.
آية الله العظمي شيخ محمّد علي اراكي (رحمه الله)
از جمله بزرگان كه به مسجد مقدّس جمكران خيلي علاقه داشتند حضرت آية الله العظمي آقاي سيد محمّد تقي خوانساري(رحمه الله)متوفاي 1372 هـ . ق كه با مرحوم حضرت آية الله العظمي آقاي اراكي متوفاي 1415 هـ . ق پياده به مسجد شريف جمكران مي رفتند.
حضرت آية الله مصباح يزدي (دامت بركاته)
در سالهاي نخستين ورود ما به قم (1 ـ 1332) اگر شب جمعه اي مي خواستيم به مسجد جمكران برويم وسيله نقليه نبود و هركس مي خواست، پياده مي رفت. بعد از چند سال يك ماشين جيپ آن هم بدون دَرِ و پيكر مي آمد مقابل قبرستان نو مي ايستاد و يك ساعت طول مي كشيد كه مسافر پيدا كند و حركت كند آنجا هم كه مي رفتيم نه برق بود و نه چراغي و كم و بيش شمار زائران به ده تا پانزده تن مي رسيد امّا امروز مي بينيد از گوشه و كنار و حتي دورترين نقاط كشور عاشقان و زائران بي شماري به اين مركز عشق و انتظار گسيل مي شوند.
آية الله العظمي آقاي شيخ عبدالكريم حائري (2)
مرحوم حضرت آية الله العظمي حاج شيخ محمد علي اراكي طاب ثراه در نماز جمعه قم فرمودند چند روز به اول ماه مانده عالم رباني آقاي حاج شيخ محمد تقي بافقي محضر مبارك آية الله العظمي آقاي شيخ عبدالكريم حائري متوفاي 1355 ه‍ق مي رسيدند جهت شهريه طلاب حوزه ، سوال مي كردند وضع شهريه چطور است ؟ مرحوم حائري مي فرمودند جز سرمايه توكل چيزي در دست نيست ، ايشان ((آقاي بافقي )) راهي مسجد مقدس جمكران مي شدند، از توجهات صاحب الزمان (ع ) مشكل شهريه حل مي شد.
آية الله آقاي حاج شيخ مرتضي حائري(2)
ايشان مي نوسند: مسجد جمكران يكي از آيات باهرات عنايت آن حضرت است ، و توضيح اين مطلب در ضمن چند جهت - كه شايد خيلي ها از آن غافل باشند - مذكور مي شود:
(1) داستان مسجد جمكران كه در بيداري واقع شده ، در كتاب تاريخ قم كه كتاب معتبري است ، از صدوق عليه الرحمه نقل شده است .
مرحوم آقاي بروجردي كه مرد دقيق و ملائي بود، مي فرمود: اين داستان در زمان صدوق عليه الرحمه واقع شده ، و او نقل كرده است ، دلالت بر كمال صحت آن دارد.
(2) داستان مشتمل بر جرياني است كه مربوط به يك نفر نيست ، براي اين كه صبح كه مردم بيدار مي شوند مي بينند با زنجير علامت گذاشته شده است كه مردم باور كنند. و اين زنجير مدتي در منزل سيد محترمي ظاهرا به نام سيد ابوالحسن الرضا بوده است ، و مردم استشفاء به آن مي نموده اند. و بعدا بدون هيچ جهت طبيعي مفقود مي شود.
(3) جاي دور از شهر و در وسط بيابان جائي نيست كه مورد جعل يك فرد جمكراني بشود، آن هم دست تنها در يك شب ماه رمضان .
(4) نوعا مردم عادي به واسطه ي خواب يك امامزاده را معين مي كنند، و مسجد از تصور مردم عادي دور است .
(5) اگر پيدايش اين مسجد روي احساسات مذهبي و علاقه مفرط به حضرت صاحب الامر(ع ) بود، مي بايست سراسر توسل به آن بزرگوار باشد، چنانكه در اين عصر مردم بيشتر زيارت حضرتش در آن مسجد مي خوانند و متوسل به آن حضرت مي شوند، در صورتي كه در اين دستور معنوي اصلا اسمي از آن حضرت نيست ، حتي تا به حال هم بيشتر معروف به مسجد جمكران است ، نه مسجد صاحب الزمان .
(6) متن دو داستان كه نقل شد، مشهود و يا مثل مشهود خودم بود، و هر داستاني ديگري هست كه فعلا تمام خصوصيات آن را در نظر ندارم ، بعدا انشاء الله تحقيق نموده در اين دفتر - باذنه تعالي - ذكر مي كنم .
(8) در آن موقع كه زمين اين قدر بي ارزش بوده است ، فقط يك مساحت كوچكي را مورد اين دستور قرار داده اند، كه ظاهرا حدود سه چشمه از مسجد فعلي است ، كه در زمان ما خيلي بزرگ شده است (ظاهرا آن چشمه اي كه در آن محراب هست ، و دو چشمه طرفين باشد).
نگارنده كه خالي از وسوسه نيستم ، و خيلي به نقليات مردم خوش بين نيستم ، از اين امارات به صحت اين مسجد مبارك قطع دارم ، و الحمدلله علي ذلك ، و علي غيره من النعم التي لا تحصي .