ميان جماعتي از شيعيان و پسر ابي غانم قزويني در مورد جانشيني حضرت امام حسن عسکري(ع) اختلاف افتاد. پسر ابي غانم گفت: امام حسن عسکري(ع) در حالي که فرزندي پس از خودشان نداشتند ] بدون يادگار و جانشين [ درگذشتند. سپس ] توسّط يکي از نوّاب خاصّ [ عريضهاي به پيشگاه مقدّس حضرت وليّ عصر ارواحنا له الفداء تقديم نمودند. در پاسخ حضرت بقيّة الله(ع) چنين فرمودند:

به نام خداوند بخشايندة مهربان. خداوند همة ما و شما را از گمراهي و فتنهها با عافيت نجات دهد و به ما و شما روح يقين ] به خداوند و رسول و قرآنش [ عنايت فرموده، از بدانديشي در انتخاب راه زندگي و تحوّل به سوي بديها در پناه خودش حفظ فرمايد. به من خبر رسيد که گروهي از شما دربارة وليّ امر و امام زمان خويش دچار شکّ و حيرت شدهايد. از اين جهت غمگين شدم ولي نه براي خودم بلکه براي شما، و ناراحت شدم البتّه براي خود شما نه براي ما.

زيرا خداوند متعال با ماست و ما به جز ذات مقدّس وي به چيزي نياز نداريم و حقّ همه جا با ماست. بنابراين، اگر گروهي ] يا همة مردم دنيا [ با ما قطع رابطه کنند، هرگز در ما وحشتي ايجاد نميکند. براي چه و به چه جهت دچار وحشت شويم در حالي که خداوند متعال، ما خاندان رسالت و امامت را به يد قدرت خويش خلق و در مکتب مخصوص خود تربيت فرموده است و همة موجودات به طفيل وجود ما و يا بر حسب خواست ما آفريده شدهاند؟

اي گروه شيعه! چه موجب شده است که در وجود ما شکّ و ترديد کنيد و در حيرت باشيد؟ آيا فرمايش خداوند متعال را در قرآن کريم نشنيدهايد که فرموده است: «اي کساني که ايمان آوردهايد! فرمان خداوند و رسول گرامي او و صاحبان امر ] ولايت [ را اطاعت کنيد»؟

آيا از آثار وجودي و اخبار آنچه که براي ائمّة معصومين شما از گذشتگان و آنان که باقي هستند پيش آمده است و روايات ايشان بي اطّلاع ايد و نميدانيد؟

(شيعه بايد از آنچه براي ائمّه(س) پيش آمده است، اگر چه به طور اختصار و اجمال، آگاهي داشته باشد و از اين رهگذر ائمّة معصومين(ع) را بشناسد.)

آيا نديديد خداوند متعال چگونه از بدو خلقت آدم پناهگاه و معقل و پرچمهاي هدايتي براي شما قرار داد؟ (کنايه از سلسلة جليلة انبياء و اولياء است.) هر گاه يکي از پرچمهاي هدايت به زمين ميافتاد پرچمي ديگري به اهتزاز در ميآمد و هر زمان که يکي از ستارگان درخشان آسمان توحيد و نبوّت و امامت غروب ميکرد ستارة فروزان ديگري به جاي او طلوع مينمود. پس آنگاه که پدرم از دنيا رفت گمان کرديد که خداوند بزرگ دين خود را باطل و بيسرپرست گذاشته و رشتة ارتباط بين خود و مخلوقاتش را قطع کرده است. نه چنين است. نه در گذشته اين طور شده و نه در آينده اين طور خواهد شد، بلکه ارتباط ميان خداوند و مخلوقاتش تا روز قيامت همواره برقرار خواهد بود، اگرچه دشمنان خداوند از اين امر کراهت داشته و ناراحت باشند.

پدرم حضرت امام حسن عسکري(ع) سعادتمندانه و در حالي که روش آباء و اجداد گرامياش را دقيقاً در زندگي خويش و همة مردم پياده فرمود، از اين جهان در گذشت. وصايا و علم آن حضرت در نزد ماست که جانشين و ادامه دهندة راه او هستيم. هر کس که در امر امامت با ما منازعه کند، ستمگر و گناهکار است و هر که اين مقام را ادّعا کند کافر است. و اگر نه اين بود که امر خداوند بر همه غالب است و سرّ بزرگ الهي نبايد فاش گردد، مسلّما ما حقّ خود را بر شما چنان ظاهر ميکرديم که عقل شما آن را درک کرده، شکّ و ترديدتان از بين برود. و البتّه هر چه که خداوند اراده فرموده، همان خواهد شد. براي هر مدّتي، کتاب مخصوصي است ] که در عالم غيب نوشته شده است. [ (شايد اشاره به مدّت غيبت و زمان ظهور باشد که خداوند به آن آگاه است و البتّه خود آقا، حضرت بقيّةالله، روحي له الفداء، هم ميدانند که چه زماني ظهور خواهند کرد و بايد بدانند.)

از خدا بترسيد و تقوي' پيشه کنيد و امر ] امامت [ را به ما وا گذاريد که صدور آن بر ماست همان گونه که همة لطفهاي آن از جانب ماست (تمام خيرات از جانب ماست).

در برداشتن پرده از اسراري که بر شما پوشيده است، نکوشيد واز راه راست منحرف نشويد و به سمت راست و چپ متمايل نگرديد. هدف و مقصد خود را بر اساس دوستي و محبّت با ما قرار دهيد (يعني هدف شما، ما باشيم) و راه روشن را دنبال کنيد. آنچه لازمة محبّت و نصيحت بود به شما گفتم و خداوند بر من و شما گواه است. و اگر نسبت به شما محبّت نداشتيم و به خاطر ترحّم و شفقت نبود، حتماً سخن گفتن با شما را ترک ميکرديم. و البتّه که تعدَّي ستمگران پرخور به حقوق ما، براي امتحان، است.

آن ستمگري که در مقابل خداوند بزرگ سرکشي کرد و مدّعي مقامي شد که براي او نبود ] و ادّعاي امامت کرد [ (شايد اشاره به ادّعاي جعفر باشد) و در مقابل کسي که اطاعت از او واجب بود، ايستاد. و در جريان غصب حقّ مسلّم دختر رسولخدا(ص) (غصبفدک)براي من يک نوع تأسّي و پيروي وجود دارد و آن نادان به زودي نتيجة عمل پست خود را خواهد ديد و کفّار نيز جايگاه خود را در جهنّم خواهند ديد. خداوند ما و شما را از جميع بليّات و آفات و بديها محفوظ دارد، و او بر همه چيز تواناست و او نگهبان و حافظ ما است. و بر همة اوصيا و اوليا و بندگان صالح خداوند به ويژه بر محمّد و خاندان پاک او سلام و درود باد.

مهدي، عليه السلام، ص 135.

17. در اين باب ر.ک: کمال الدين و تمام النعمة، ابوجعفر محمد بن علي بن بابويه القمي (الصدوق)، ص 127-159.

18. منتخب الأثر، ص 141، حديث 2، به نقل از صحيح ترمذي و ص 154، حديث 40، به نقل از ينابيع المودة.