اگر اين روايت صحيح بود، پس چرا خود صدوق در کتاب من لايحضره ا


جواب

1 - شايد کمال الدين را بعد از کتاب من لايحضره الفقيه تأليف کرده است و بعد از نوشتن کتاب من لايحضره الفقيه به اين روايت دست رسي پيدا کرده باشد. اين احتمال، دافعي ندارد.

2 - خود کتاب من لايحضره الفقيه، حاوي و در برگيرندهِ تمامي فروعات فقهي نيست و شيخ صدوق در هيچ کدام از کتاب هاي فقهي اش، چنين ادعايي نکرده است که من، در فقيه يا در مقنعه و يا در هدايه، استقصاء کرده ام و تمامي فروعات فقهي را بيان داشته ام.

3 - بر فرض که ايشان ملتزم و متعهّد شده باشد که کتاب فقيه اش در برگيرندهِ تمامي فروعات باشد، بعيد و دور از ذهن نيست که وي ممکن است بر اثر نسيان و يا بر اثر عذر ديگري، نتوانسته به قول اش وفا کند.

البته، به نظر ما، همان جواب دوم که ايشان ادعاي استقصاء نکرده، براي ردّ اشکال مذکور، کافي و وافي است.