اذن للذين يقاتلون بانهم ظلموا و ان الله علي نصرهم لقدير.

به آنها که در جنگ بر آنان تحميل شده اجازه ي جهاد داده شده است چرا که مورد ستم قرار گرفته اند و خداوند بر نصرت و ياري آنها قادر است.

در بعضي از روايات مي خوانيم. هنگامي که مسلمانان در مکه بودند. مشرکان پيوسته آنها را آزار مي دادند. و مرتبا مسلمانان کتک خورده با سرهاي شکسته خدمت رسول صلي الله عليه و آله و سلم مي رسيدند و شکايت مي کردند و تقاضاي اذن جهاد داشتند.

اما پيامبر به آنها مي فرمود: صبر کنيد. هنوز دستور جهاد به من داده نشده تا اينکه هجرت شروع شد و مسلمين از مکه به مدينه آمدند.

خداوند آيه ي مورد بحث را که متضمن اذن جهاد است نازل کرد. و اين نخستين آيه ايست که درباره ي جهاد نازل شده است.

گرچه در ميان مفسران در اينکه اين آيه آغاز دستور جهاد بوده باشد گفتگو است. بعضي همين آيه را نخستين آيه جهاد مي دانند. در حالي که برخي آيه: (قاتلوا في سبيل الله الذين يقاتلونکم) [1] را نخستين آيه جهاد مي دانند و بعضي ديگر آيه ي (ان الله اشتري من المومنين انفسهم و اموالهم) [2] را نخستين آيه جهاد مي شمرند.

ولي لحن آيه مورد بحث تناسب بيشتري بر اين جهت دارد زيرا که تعبير (اذن) صراحتا در اين آيه آمده و در آن دو آيه نيامده است و به



[ صفحه 186]



عبارت ديگر تعبير اين آيه منحصر به فرد است.

در هر حال با عنايت به آنچه در آخرين آيات گذشته ذکر شده که خداوند وعده ي دفاع از مومنان را داده است. پيوند آيه ي مورد بحث و آيات بعدي با آن روشن مي شود.

در اين آيه، قرآن مي فرمايد:

به کساني که از طرف دشمنان جنگ بر آنها تحميل شده اجازه ي جهاد داده شده است. زيرا که آنها مورد ستم قرار گرفته اند.

سپس اين عبارت که متضمن وعده نصرت الهي است با تعبير (به توانايي خدا) ممکن است اشاره به اين نکته باشد که اين قدرت الهي وقتي به ياري شما مي آيد که خود نيز به مقدار توانايي تان کسب قدرت و آمادگي دفاع نماييد تا گمان نکنند که آنها مي توانند در خانه هاي خود بنشيند و منتظر ياري پروردگار باشند.

به تعبير ديگر شما بايد آنچه در توان داريد. بکار بنديد و در آنجا که قدرت شما پايان مي گيرد در انتظار ياري خدا باشيد. و اين همان برنامه اي بود که پيامبر اسلام در تمام مبارزاتش به کار مي گرفت و پيروز مي شد.

عن ابي جعفر عليه السلام في قول الله عزوجل:

اذن للذين يقاتلون بانهم ظلموا و ان الله علي نصرهم لقدير. قال في القائم عليه السلام و اصحابه.

امام صادق عليه السلام پيرامون اين آيه مي فرمايد:



[ صفحه 187]



اين آيه درباره ي حضرت قائم عليه السلام و اصحاب اوست. [3] .

عن ابي عبدالله عليه السلام في قوله: (اذن للذين يقاتلون بانهم ظلموا. و ان الله علي نصرهم لقدير)

قال: ان العامة يقولون نزلت في رسول الله صلي الله عليه و آله و سلم.

لما اخرجته قريش من مکة. و انما هي للقائم عليه السلام اذا خرج يطلب بدم الحسين عليه السلام و هو قوله:

نحن اولياءکم في الدم و طلب الديه.

امام صادق عليه السلام در تفسير همين آيه شريفه مي فرمايد: اهل سنت مي گويند اين آيه درباره ي رسول صلي الله عليه و آله و سلم نازل شده: هنگاميکه که کفار قريش آن حضرت را از مکه بيرون کردند و حال آنکه درباره ي حضرت قائم عليه السلام است که چون خروج کند براي حسين عليه السلام خونخواهي نمايد و اين است فرمايش او که:

(ما اولياي خون و طالبان ديه هستيم). [4] .