اصل - يابن الصراط المستقيم. يابن النبأ العظيم، يابن من هو في ام الکتاب لدي الله علي حکيم.

الاعراب - کلمة من موصول و مضاف اليه. و الجمله بعدها صلة و هو مبتدء و خبره علي والحکيم صفة له، و الجار و المجرور و الظرف يتعلقان بها، و تقديمهما لمراعات السجع؛

ترجمه: اي فرزند راه راست. اي فرزند نبأ عظيم، يعني خبر بزرگ، اي فرزند کسي که در کتاب اصلي نزد خداوند. بزرگ حکم کننده است.

شرح: جمله ي اولي دلالت دارد که راه راست در پيروي از ائمه اطهار (ع) است، و در زيارت جامعه است أنتم الصراط الأقوم.

و در سوره حمد فرمايد اهدنا الصراط المستقيم صراط الذين أنعمت عليهم يعني هدايت کن ما را به راست، که راه کساني است که نعمت کردي بر ايشان،

و در آيه 71 سوره 4 نساء فرمايد و من يطع الله و الرسول فاولئک مع الذين أنعم الله عليهم من النبيين و الصديقين و الشهداء و الصالحين و حسن اولئک رفيقا

يعني هر که اطاعت خدا و رسول نمايد پس او است با کساني که خداوند بر ايشان نعمت کرده است از پيغمبران و راستگويان و شهيدان و شايستگان و نيکو رفيقاني هستند ايشان.

شان نزول آيه درباره ي ثوبان آزاد کرده ي پيغمبر صلي الله عليه و آله و سلم است که



[ صفحه 264]



پيغمبر صلي الله عليه و آله و سلم را بسيار دوست مي داشت، و اغلب اوقات براي زيارت جمال آن حضرت حاضر مي شد. روزي با رنگ پريده و حالي نحيف خدمت پيغمبر رسيد - فرمود تو را چه مي شود و اين چه حالي است که در تو مشاهده مي کنم.

جواب گفت يا رسول الله من مرضي و علتي ندارم. ولي شما را بسيار دوست مي دارم، و هرگاه شوق من زياد مي شود خدمت مي رسم و به زيارت شما دل را شاد مي نمايم. ولي متذکر شدم که در آخرت خدمت شما نمي توانم رسيد، زيرا که اگر اهل بهشت باشم مقام شما با پيغمبران در درجه بلندي است که من به آن نتوانم رسيد، و اگر اهل بهشت نباشم ديگر ابدا به زيارت شما نائل نمي شوم. از اين جهت گريان شدم، و از شدت گريه و حزن چنين شده ام. پس اين آيه نازل شد که فرداي قيامت تمام کساني که اطاعت مي کنند، خدمت پيغمبران و ائمه مي رسند و ابوبصير از حضرت صادق عليه السلام روايت کند که فرمود اي ابوبصير خداوند در قرآن شما را ياد فرموده. و اين آيه را تلاوت کرد، و فرمود مراد از نبي در اين آيه پيغمبر خاتم صلي الله عليه و آله و سلم. و مراد از صديقين و شهداء مائيم، و مراد از صالحين شمائيد.

و حافظ ابونعيم و ديگران از مجاهد روايت کنند که در آيه 34 سوره زمر 39 و الذي جاء بالصدق و صدق به مراد از کلمه ي الذي پيغمبر صلي الله عليه و آله و سلم و مراد از صدق أميرالمؤمنين عليه السلام است.

و در جمله ي دوم مراد از نباء عظيم اميرالمؤمنين عليه السلام است.



[ صفحه 265]