در شرح و معني کوثر که به چند معني تفسير شده است


اصل - و اسقنا من حوض جده. صلي الله عليه و آله بکأسه و بيده ريا رويا هنيئا سائغا لاظمأ بعده، يا أرحم الراحمين.

اعراب - واسقنا امر من سقي من باب ضرب و ضمير المتکلم مفعول. و الظرفان متعلقان بالامر، و (ريا) مفعول مطلق؛ و ما بعدها صفات له؟

ترجمه - و ما را از حوض کوثر که از جد امام زمان است سيراب کن، درود خدا براو و خانواده ي او که ما را آب دهد به کاسه و به دست خود، و چنان باشد که تمام سيراب شويم با گوارائي و خوشي که ديگر تشنگي بعداز آن نباشد، اي رحم کننده ترين رحم کنندگان؛

شرح: در سوره 108 کوثر فرمايد انا اعطيناک الکوثر يعني ما عطا کرديم به تو کوثر را. و آن به چند معني تفسير شده؛ 1- زيادتي اولاد - و اين آيه براي تسليت پيغمبر صلي الله عليه و آله و سلم نازل شده؛ که چون پسران آن حضرت همه وفات نمودند و پسري براي او نبود مشرکين شادي مي کردند؛ و او را ابتر يعني بلاعقب مي خواندند لذا خدا او را بشارت داد به کثرت اولاد، و اين مطلب واضح است که خداوند به اين وعده وفا فرموده و نسل سادات زيادند. 2- کثرت علم: 3- کثرت اصحاب، 4- نبوت و قرآن: 5- حوض کوثر؛ و آن حوض يا نهري است در بهشت؛



[ صفحه 328]



از انس نقل است که روزي پيغمبر صلي الله عليه و آله و سلم در مجمع اصحاب حاضر شد و او شاد و خندان بود؛ گفتم يا رسول الله صلي الله عليه و آله و سلم امروز تو را شاد مي بينيم فرمود الحال سوره اي بر من نازل شد و سوره ي کوثر را قرائت فرمود: پس فرمود مي دانيد کوثر چيست؛ گفتم خدا و رسول معني آن را بهتر مي دانند: فرمود کوثر نهري است در بهشت که خدا به من داده: و آن حوضي است که امت من از آن مي آشامند. و پياله هاي آن به عدد ستاره هاي آسمان است. پس يکدسته از امت براي آشاميدن آب آن حاضر مي شوند. و فرشتگان ايشان را منع مي کنند، من عرض کردم که خدايا اينان امتان منند؛ جواب مي رسد که مگر نمي داني که اينها اموري را بعد از تو احداث نمودند که موجب خرابي دين شد.

و از ابن عباس ره نقل است که رسول خدا صلي الله عليه و آله و سلم فرموده کوثر جوئي است در بهشت که آب آن از شير سفيدتر؛ و از مشک خوشبوتر و از عسل شيرين تر: و از برف سردتر و قدح هائي از مرواريد و ياقوت و ساير جواهر بر کنار او نهاده: و منبع آن از سدرة المنتهي و طول آن از مشرق تا مغرب است؛ هر که از آن جرعه اي بنوشد ديگر هيچ تشنه نگردد؛

و ديگر رسول خدا صلي الله عليه و آله و سلم فرمود چون به معراج رفتم فوق آسمان هفتم نهري ديدم که در کنار آن خيمه هائي بود. و مرغان سبز رنگ زيبا به بزرگي شترهاي عربي بر کنار آن بودند. و از آن مي آشاميدند از جبرئيل پرسيدم اين نهر چيست؛ جواب اد اين کوثر است که خدا



[ صفحه 329]



به تو عطا فرموده؛ و سقايت آن با اميرالمؤمنين عليه السلام است که دوستان خود را سيراب مي کند و به بهشت مي روند؛ و دشمنان خود را از آن منع مي کند و به دوزخ مي روند: و فخر رازي گويد آن را کوثر گويند زيرا که آب آن بسيار و تمام نهرهاي بهشت از آن جريان يابد؛

و آخر دعا را به نام شريف يا ارحم الراحمين ختم نمود: تا به برکت اين نام شريف دعاها مستجاب گردد.