ظهور


يکي از اصطلاحات بسيار رايج در فرهنگ مهدويّت واژه «ظهور» است. اين کلمه از نظر لغت به معناي آشکار شدن چيز پنهان است. [1] .

نکته مهم در ظهور مسبوق بودن آن به غيبت است. اما در اصطلاح مهدويّت مقصود، ظاهر شدن حضرت مهدي عليه السلام پس از پنهان زيستن طولاني، جهت قيام و بر پايي حکومت عدل جهاني است.

دوران ظهور را مي توان به مراحل ذيل تقسيم کرد:

مرحله نخست ظهور و آشکار شدن که تنها در اراده و علم الهي است.

مرحله بعد قيام و نهضت به امر الهي و خروج بر ستمگران و مبارزه با دشمنان است.

و مرحله پاياني، مرحله تثبيت و حکومت جهاني است.

يک . روايات مرحله نخست:

1 . زراره مي گويد از امام باقرعليه السلام شنيدم که فرمود: «همانا براي قائم غيبتي است قبل از ظهورش...». [2] .

2 . امام صادق عليه السلام نيز درباره ظهور آن حضرت فرمود: «پس چون خداوند اراده فرمود امر او [حضرت مهدي عليه السلام] را ظاهر سازد، به قلب او الهام نمايد، پس ظاهر مي شود و آن گاه به امر الهي قيام مي کند». [3] .

گفتني است که مرحله قيام متأخر بر مرحله ظهور است؛ به اين بيان که ابتدا ظهور حاصل مي شود و پس از آن با جمع شدن ياران حضرت و آماده شدن ديگر شرايط، آن حضرت قيام مي فرمايد.

دو . روايات قيام آن حضرت:

1 . امام سجادعليه السلام فرمود: «اِذا قَامَ قائِمُنا اَذْهَبَ اللَّهُ عَزَّوَجَلَّ عَنْ شِيعَتِنا العاهَةَ وَ...» [4] ؛ «در آن هنگام که قائم ما قيام کند، خداوند ترس را از دل شيعيان ما بردارد و...».

2. امام صادق عليه السلام نيز فرمود: «قائم در حالي قيام خواهد کرد که بيعت احدي بر گردن او نيست». [5] .

آنچه گفته شد، بدين معنا نيست که تمام رواياتي که از کلمه قيام و مشتقات آن استفاده کرده، دقيقاً ناظر به مرحله قيام است؛ بلکه در مواردي قيام بر مرحله ظهور حضرت مهدي عليه السلام نيز تطبيق شده است. اما عمدتاً رواياتي که قيام و مشتقات آن را در بر گرفته، سخن از مرحله اي پس از آغاز ظهور دارد.

3 . از رسول گرامي اسلام صلي الله عليه وآله روايت شده است: «هرگز رستاخيز به پا نگردد، مگر اينکه قبل از آن قائم براي حق از خاندان ما قيام کند». [6] .

4 . امام باقرعليه السلام فرمود: «اِذا قَامَ قائِمُنا وَضَعَ اللّهُ يَدَهُ عَلَي رُوُوسِ العِبادِ فَجَمَعَ بِهَا عُقُولَهُم وَ...» [7] ؛ «هنگامي که قائم ما قيام کند، خداوند دستش را بر سر بندگان گذاشته، انديشه هاي ايشان جمع مي گردد».

شايد بتوان اختلاف روايات زمان ظهور را نيز با اين بيان رفع نمود؛ به اين بيان که برخي روايات ناظر به زمان ظهور و برخي ديگر ناظر به زمان قيام باشد. (وقت ظهور)

گفتني است در پاره اي از روايات، از ظهور و قيام حضرت مهدي عليه السلام با عنوان «خروج» ياد شده است.

از امام صادق عليه السلام نقل شده است که فرمود: «خروج قائم محتوم است». [8] ([ اَشْراطُ السَّاعَة)

آن حضرت همچنين فرمود: «دنيا به پايان نرسد تا اينکه مردي از خاندان من خروج کند که به حکومت آل داوود حکم نمايد...». [9] .


پاورقي

[1] خليل بن احمد، العين، ج 4، ص 37.

[2] علل الشرايع، ج 1، ص 246، ح 9؛ کتاب الغيبة، ص 332، ح 274.

[3] الغيبة، ص 187، ح 40.

[4] کتاب الخصال، ج 2، ص 541، ح 14.

[5] الغيبة، ص 191، ح 45.

[6] عيون اخبارالرضا، ج 2، ص 59، ح 230.

[7] الکافي، ج 1، ص 25، ح 21.

[8] کتاب الغيبة، ص 454، ح 461.

[9] الکافي، ج 1، ص 397، ح 2.