نواب اربعه (سفراي چهارگانه)


در مدت غيبت صغري، چهار سفير يا نايب خاصّ، نامه ها و توقيعات حضرت مهدي عليه السلام را به مردم مي رساندند و خود به زيارت ايشان نايل مي شدند. اين سفيران يا نواب چهارگانه، به ترتيب عبارت اند از:

1. ابو عمر عثمان بن سعيد عمري اسدي عسکري؛ او از اصحاب امام هادي و امام عسکري عليه السلام بود و مراسم غُسل، کفن و دفن امام يازدهم را بنا به وصيت آن حضرت انجام داد. او به حکم امام عسکري عليه السلام پيشکاري حضرت مهدي عليه السلام را بر عهده گرفت و تا زنده بود، اين خدمت را ادامه داد.

2. ابوجعفر محمدبن عثمان بن سعيد؛ وي بعد از مرگ پدر عهده دار سفارت امام عليه السلام گرديد. در زمان حضرت عسکري عليه السلام نيز دستيار پدر بود. او کتاب هايي در فقه تأليف نموده که مطالب آن را از امام يازدهم و امام دوازدهم شنيده و پاکنويس کرده بود. ابوجعفر روز آخر جمادي الاولي 304 ه يا 305 ه در بغداد در گذشت و همان جا مدفون شد. او مدتي حدود پنجاه سال پيشکار و سفير امام زمان عليه السلام بود.

3. ابوالقاسم حسين بن روح نوبختي؛ ابوجعفر محمدبن عثمان دو سال پيش از مرگ، مشايخ و اعيان شيعه را جمع کرد و حسين بن روح را - که سال ها دستيار مورد اعتمادش بود - به جانشيني خود معرفي نمود. وي از عقلاي زمان خود بود، وفاتش در شعبان 326 ه در بغداد اتفاق افتاد و در گورستان نوبختيه مدفون گرديد.

4. ابوالحسن علي بن محمد سمري؛ وي بنا به وصيت حسين بن روح و به امر امام زمان عليه السلام به سفارت و نيابت خاصه امام برگزيده شد و مدّتي نزديک به دو سال يا سه سال رابط بين امام غايب و شيعيان بود - وفاتش در نيمه شعبان 328 ه يا 329 ه در بغداد اتفاق افتاد و در آنجا به خاک سپرده شد. بعد از وفات او، مدت غيبت صغري و عصر سفارت و نيابت خاصه پايان پذيرفت. [1] .


پاورقي

[1] دايرةالمعارف تشيّع، ج 2، ص 374.