476 - " يا أهل المؤتفكة ائتفكت بأهلها ثلاثا وعلى الله تمام الرابعة ، يا جند المرأة وأعوان البهيمة رغا فأجبتم وعقر ( فهربتم ) فانهزمتم ، أخلاقكم دقاق وماؤكم زعاق ، بلادكم أنتن بلاد الله تربة وأبعدها من السماء ، بها تسعة أعشار الشر ، المحتبس فيها بذنبه ، والخارج منها بعفو الله ، كأني أنظر إلى قريتكم هذه وقد طبقها الماء حتى ما يرى منها إلا شرف المسجد كأنه جؤجؤ طير في لجة بحر .
فقام إليه الأحنف بن قيس فقال : يا أمير المؤمنين ومتى يكون ذلك ؟ قال : يا أبا بحر إنك لن تدرك ذلك الزمان وإن بينك وبينه لقرونا ، ولكن ليبلغ الشاهد منكم الغائب عنكم لكي يبلغوا إخوانهم إذا هم رأوا البصرة قد تحولت أخصاصها دورا وآجامها قصورا فالهرب الهرب فإنه لا بصيرة لكم يومئذ . ثم التفت عن يمينه فقال : كم بينكم وبين الأبلة ؟ فقال له المنذر بن الجارود : فداك أبي وأمي أربعة فراسخ ، قال له : صدقت فوالذي بعث محمدا وأكرمه بالنبوة وخصه بالرسالة وعجل بروحه إلى الجنة لقد سمعت منه كما تسمعون مني أن قال : يا علي هل علمت أن بين التي تسمى البصرة والتي تسمى الأبلة أربعة فراسخ ، وقد يكون في التي تسمى الأبلة موضع أصحاب العشور يقتل في ذلك الموضع من أمتي سبعون ألفا ، شهيدهم يومئذ بمنزلة شهداء بدر ، فقال له المنذر : يا أمير المؤمنين ومن يقتلهم فداك أبي وأمي ؟ قال : يقتلهم إخوان الجن وهم جيل كأنهم الشياطين سود ألوانهم منتنة أرواحهم شديد كلبهم قليل سلبهم ، طوبى لمن قتلهم وطوبى لمن قتلوه ، ينفر لجهادهم في ذلك الزمان قوم هم أذلة عند المتكبرين من أهل ذلك الزمان مجهولون في الأرض معروفون في السماء ، تبكي السماء عليهم وسكانها والأرض وسكانها ، ثم هملت عيناه بالبكاء ثم قال : ويحك يا بصرة من جيش لا رهج له ولا حس ، قال له المنذر : يا أمير المؤمنين وما الذي يصيبهم من قبل الغرق مما ذكرت ، وما الويح ، وما الويل ؟ فقال : هما بابان فالويح باب الرحمة ، والويل باب العذاب ، يا ابن الجارود نعم ، ثارات عظيمة ، منها عصبة يقتل بعضها بعضا ، ومنها فتنة تكون بها خراب منازل وخراب ديار وانتهاك أموال وقتل رجال وسبي نساء يذبحن ذبحا ، يا ويل أمرهن حديث عجب ، منها أن يستحل بها الدجال الأكبر الأعور الممسوح العين اليمنى والأخرى كأنها ممزوجة بالدم لكأنها في الحمرة علقة ناتئ الحدقة كهيئة حبة العنب الطافية على الماء ، فيتبعه من أهلها عدة من قتل بالأبلة من الشهداء ، أناجيلهم في صدورهم يقتل من يقتل ويهرب من يهرب ، ثم رجف ، ثم قذف ، ثم خسف ، ثم مسخ ، ثم الجوع الأغبر ، ثم الموت الأحمر وهو الغرق . يا منذر ، إن للبصرة ثلاثة أسماء سوى البصرة في الزبر الأول لا يعلمها إلا العلماء ، منها الخريبة ، ومنها تدمر ، ومنها المؤتفكة ، يا منذر والذي فلق الحبة وبرأ النسمة لو أشاء لأخبرتكم بخراب العرصات عرصة عرصة ومتى تخرب ومتى تعمر بعد خرابها إلى يوم القيامة ، وإن عندي من ذلك علما جما ، وإن تسئلوني تجدوني به عالما لا أخطئ منه علما "

ملاحظة : " القسم الأول من هذه الخطبة معروف مشهور رواه المحدثون والمؤرخون مثل ابن أبي الحديد وابن منظور ، وقد ورد في نهج البلاغة . وإنما ذكرنا مصادر الجزء الثاني منها "

* حديث شماره : 476 *
* علي ( ع ) فرمود : ( اى اهل بصره ) اى اهالى شهرى كه تاكنون سه مرحله ، اهل خود را به كام مرگ فرستاده است خداوند متعال ، مرحلهء چهارم را نيز محقق ساخته و كامل مىكند ، اى لشكريان زن ( عايشه ) و اى طرفداران آن مركب ( شتر عايشه ، جمل ) كه چون فرياد زد اجابت كرديد و زمانى كه پى شد ، شكست خورديد و ( گريختيد ) زود رنجيده خاطر مىشويد ، و آيين شما نفاق است و آب آشاميدنىتان تلخ و غير قابل استفاده و خاك شهرتان بدبوترين خاكها و دورترين آنها از رحمت خداوندى است ، در اين شهر نسبت شرارت وتبهكارى ، نه دهم است ( يعنى از هر ده نفر ، نه نفر تبهكار وشرورند ) كسى كه در آن شهر بماند در اثر گناه اوست و آنكس كه از آن خارج شود ، رحمت خدا شامل وى شده است ، گويا مىبينم شهر شما ( بصره ) را آب پوشانده است ، بگونه اى كه غير از كنگره هاى مسجد كه مانند سينهء پرنده ( مرغابى ) در وسط دريا آشكار است ، چيزي ديده نمىشود ، در اين هنگام احنف بن قيس بپا خاست و عرض كرد : اى امير مؤمنان اينها چه زمانى اتفاق مىافتد ، حضرت فرمود : اى ابا بحر ، تو آن زمان را هرگز درك نخواهى كرد ، فاصلهء ميان تو و آن زمان قرنها خواهد بود ، ولى بايد حاضرين شما به غائبين و آنها نيز به برادران دينى خود برسانند ، زيرا زمانى كه ديدند نيزارهاى آن تبديل به خانه ها و آسمانخراشها شده است ، پس فرار ، فرار ، كه در آن روز ، ديگر بصره اى باقى نخواهد ماند . سپس حضرت متوجه سمت راست خود شد و فرمود : فاصلهء ميان شما و ابله چقدر است ؟ منذر بن جارود عرض كرد : پدر و مادرم فدايت ، چهار فرسخ . حضرت بدو فرمود : راست گفتى ، به خدايى كه پيامبر اسلام حضرت محمد ( ص ) را به پيامبرى برانگيخت واو را به مقام نبوت كرامت بخشيد ، و رسالت را مخصوص وى گردانيد و مرغ روحش را شتابان در بهشت جاودان جايگزين فرمود ، از آن بزرگوار شنيدم ، همانگونه كه شما هم اكنون از من مىشنويد ، كه فرمود : اى على ، آيا مىدانى فاصلهء ميان جايى كه بصره نام دارد و ميان منطقه اى كه آنرا ابله مىنامند چهار فرسخ است ؟ در اين منطقه محل استقرار خراج گيران ( مأمورين ماليات ) خواهد شد ، در آن مكان هفتاد هزار نفر از امت من به شهادت مىرسند كه بمنزلهء جنگ بدر هستند ، منذر عرض كرد : اى امير مؤمنان ( ع ) پدر و مادرم فدايت ، چه كسى آنان را مىكشد ؟ حضرت فرمود : آنها بوسيلهء برادرانى كه مانند شياطين سياه چهره و بد بو هستند ، كشته مىشوند ، حرص و طمع آنها زياد است ، ولى در غارت و چپاول ، سودى اندك دارند ، خوش به حال كسى كه به دست اينان كشته شود ، گروهى براى مبارزهء با آنها پيشگام مىشوند كه نزد متكبران آن زمان ، خوار هستند ، در زمين ناشناس و در آسمان معروف اند ، آسمان و زمين و آنچه در آنهاست بر آنان مى گريند ، آنگاه چشمان مبارك حضرت پر از اشك گرديد و فرمود : واى بر تو اى بصره ، از سپاه و لشكرى كه نه صدا دارد و نه گرد و غبار ، منذر بار ديگر عرضه داشت ، آنچه فرموديد كه از ناحيه عزق براى آنان ( اهل بصره ) پيش مى آيد ، كدام است ؟ حضرت فرمود : اين لفظ ( واى ) داراى دو در است ، يكى در رحمت وديگرى در عذاب ، آرى اى فرزند جارود ، خونخواهانى بزرگ كه گروهى از آنان برخى ديگر را به قتل مى رسانند ، واز آن جمله فتنه و آشوبى است كه ويرانى خانه ها وشهرها وغارت اموال را بدنبال خواهد داشت ، واسارت زنانى كه با وضع بسيار دلخراشى سر بريده مىشوند ، اى واى ، كه تا چه اندازه سرگذشت آنان شگفت آور است ! و از جملهء آن نشانه ها ، دجال بزرگ يك چشم است كه چشم راست او ناپيدا است ودر چشم ديگرش لكه اى مانند گوشت جويده شده ديده مىشود ، كه آميخته به خون است ، چشم وى مانند دانهء انگورى است كه روى آب شناور باشد از حدقه بيرون آمده است ، گروهى از مردم بصره هستند كه تعدادشان به اندازهء شهداى ، ابله ، مىرسد وانجيل ها را حمايل دارند از او پيروى مىكنند ، در آن زمان عده اى كشته مىشوند و عده اى فرار مى كنند وپس از آن ، لرزش زمين ، به اطراف پرتاب شدن ، فرو رفتن در زمين ، وبصورت ديگر در آمدن شكل و قيافه هاست ، آنگاه گرسنگى در اثر قحطى وپس از آن مرگ سرخ ، يعنى ( غرق ) اتفاق مى افتد . اى منذر : شهر بصره در كتب آسمانى ، داراى سه نام ديگر غير از بصره است كه جز دانشمندان و علماء آنها را كسى نمىداند از جمله ، خريبه ، تدمر ، ومؤتفكه است . اى منذر - بخدايى كه دانه را شكافت وانسانها را آفريد ، اگر بخواهم شما را از ويرانى عرصات ، عرصه به عرصه آگاه مىسازم وبه شما مىگويم كه چه هنگام ويران مىشوند وچه زمانى پس از ويرانى تا روز قيامت آباد مىگردند ، و من در اين زمينه علم و دانش فراوان دارم ، اگر از من بپرسيد خواهيد دانست كه كليه امور مربوط به آنرا مى دانم " .