جواب:
آية شريفة «قل فللله الحجة البالغة» دليلي است براي ابطال ادعاي مشركان و فرار از مسئوليت به بهانة جبر و ميفرمايد: بگو خداوند دلايل صحيح و روشن در زمينة توحيد و يگانگي خويش و همچنين احكام حلال و حرام اقامه كرده است هم به وسيلة پيامبران خود و هم از طريق عقل، به طوري كه هيچ گونه عذري براي هيچ كس باقي نماند. بنابراين آنها هرگز نميتوانند ادعا كنند در اعمالشان مجبورند، زيرا در صورت اجبار، اقامة دليل و فرستادن پيامبران و تبليغ و دعوت آنان بيهوده بوده چرا كه اقامة برهان، دليل بر آزادي اراده است. در اصول كافي از امام كاظم(7) نقل شده كه حضرت فرمودند: «انّاللهِ عليالنّاس حجّتينِ حُجةٌ ظاهرةٌ و حجةٌباطنةٌ فامّا الظاهرةٌ فالرسلُ والانبيأُ والائمةُ و امّا الباطنةُ فالعقولُ» خداوند بر مردم دو حجّت دارد: حجّت آشكار و حجّت پنهان. حجّت آشكار، رسولان و انبيأ و امامانند و حجت باطني، عقول و افكار ميباشند. در امالي شيخ طوسي از امام صادق (7) چنين نقل شده است كه از تفسير آية فوق از آن حضرت سؤال كردند. حضرت فرمود: انالله تعاليَ يقول للعبد يوم القيامه «عبدي اكنت عالماً» فَاِنْ قال «نعم»، قال له «افلا عملت بما عملت؟» وأن قال «كنت جاهلاً» قال له «افلا تعلمت حتي تعمل» فيخمصه فتلك الحجّة البالغة. خداوند در روز رستاخيز به بندة خويش ميگويد: بندة من! آيا ميدانستي و گناه كردي؟ اگر بگويد: آري، ميفرمايد: چرا به آنچه ميدانستي عمل نكردي؟ و اگر بگويد: نميدانستم، ميگويد: چرا ياد نگرفتي تا عمل كني؟ در اين موقع از پاسخ فرو ميماند و اين است معني حجت بالغه(23).
ب) هر چند بر اساس روايتي كه نقل شد، ائمه اطهار (:) از جمله حضرت مهدي (7) همانند انبيأ (:) از حجّتهاي الهي بر مردم هستند، لكن ذكر صلوات هنگام تلاوت آية شريفة مزبور اگر بر مبناي بودن دستوري در اين زمينه صورت پذيرد، بدعت به حساب ميآيد و بهتر است در صورت تمايل، ذكر صلوات به قصد جلب رضايت الهي و دريافت ثواب، صورت گيرد چه اينكه وجود دستوري از اوليأ دين در اين خصوص، روشن نيست.
پاورقي:
23ـ تفسير نورالثقلين، جلد 1، ص 776
|
