يكي از مشهورترين مساجد اسلامي كه در قرن اول هجري توسط قبايل عرب در سمت شمال غربي مسجد جامع كوفه به فاصله حدود دو كيلومتر ساخته شده است؛ مسجد شريف »سهله« است كه در منابع تاريخي از آن با نامهايي چون مسجد سهيل، بنيظفر و عبدالقيس1... ياد شده است.

اين مسجد در زميني خالي از سكنه كه اطراف آن پوشيده از ماسههاي قرمز است ساخته شده است. شكل هندسي آن تقريباً به صورت مستطيل با طول 140 متر، عرض 125 متر و مساحتي بالغ بر 17500 مترمربع است. ارتفاع ديوارهايي كه آن را احاطه كرده حدود 22 متر است كه هر يك از اضلاع چهارگانه آن به وسيله برجهاي نيم دايرهاي از طرف خارج و به فاصلههاي مساوي تقويت ميشوند. در ميانه ضلع شرقي ديوار، منارهاي به ارتفاع 30 متر وجود دارد. در اصلي مسجد در ميانه ضلع شرقي در مجاورت اين مناره قرار دارد.

مجموع فضاي مسجد از دو قسمت شبستان و صحن تشكيل شده است. شبستان كه در قسمت جنوب به طول 120 متر و عرض 5/5 متر بنا شده است حدود 660 متر مربع مساحت دارد و از طريق ايوانكهايي به عنوان وروديهاي شبستان به صحن مسجد متصل ميشود كه قدمت تاريخي اين ايوانكها به قبل از 750ق. ميرسد.

بقيه فضاي مسجد به صحن اختصاص دارد. در طول اضلاع شرقي، غربي و شمالي مسجد نيز غرفههايي ساخته شده است كه در يك طرف 36 غرفه، در طرف ديگر 27 و در سمت در ورودي آن 19 غرفه به چشم ميخورد.

در بخشهاي مختلف صحن مسجد محرابهايي ساخته شده است كه به نام پيامبران و ائمه اطهار(ع) نامگذاري شدهاند و در اصطلاح آنها را مقام ميخوانند. اين مقامها عبارتند از:

1. مقام حضرت ابراهيم(ع): اين مقام در جهت شمال غربي و بين ديوار غربي و شمالي قرار دارد. در روايتي آمده است اين مسجد، خانه حضرت ابراهيم خليل(ع) بوده است كه از آنجا به سمت قوم »عمالقه« رفتند.

2. مقام حضرت يونس(ع): اين مقام در جهت جنوب غربي بين ديوار جنوبي و غربي قرار دارد.

3. مقام حضرت ادريس(ع): اين مقام در بين ديوار شرقي و شمالي قرار دارد. اين مقام را مقام عيسي(ع) هم مينامند. اين قسمت از مسجد به »بيتالخضر« هم معروف است.

4. مقام حضرت صالح(ع): اين مقام در سمت شرقي بين ديوار جنوبي و شرقي قرار دارد كه به مقام صالحين، انبيا و مرسلين معروف است.

5. مقام امام سجاد(ع): اين قسمت در ميانه مسجد كمي مايل به سمت شرقي قرار دارد.

6. مقام امام صادق(ع): اين مقام درست در وسط مسجد است. براساس روايات تاريخي، حضرت امام صادق(ع) مدتي در آنجا اقامت نموده و به عبادت و دعا مشغول بودهاند.

7. مقام امام زمان(ع): اين مقام هم در قسمت مياني مسجد، كمي مايل به سمت جنوب، در بين مقامهاي امام سجاد(ع) و حضرت يونس(ع) قرار دارد. امروزه ساختماني به طول 80 متر و عرض 5/5 متر در اين محل بنا شده است. حضرت وليعصر(ع) در اين مقام، نماز و دعا و نيايش به جاي آوردهاند و عالم بزرگوار علامه بحرالعلوم آن حضرت را در اين مكان شريف در حال مناجات با پروردگار زيارت كردهاند. گذشته از آن، گزارشهاي بسياري از ملاقات با آن حضرت در اين مسجد مبارك در طول تاريخ نقل شده است كه اين امر سبب اقبال بسيار عاشقان و شيفتگان خالص آن حضرت به اين مكان شريف گشته و در نتيجه ساختمان اين قسمت، بارها توسط شيعيان مخلص تجديد بنا شده است. براي اين مقام زيارتنامه مخصوصي در كتب روايي نقل شده است كه بههمراه ساير دعاها و عبادات به جاي آورده ميشود.