سلام علي آل يس

درود بر آل ياسين

زيارت آل ياسين، يکي از زيارتهاي مشهور حضرت صاحب الامر، عليه السلام، است. راوي و ناقل اين زيارت جناب ابو جعفر محمد بن عبدالله بن جعفر بن الحسين بن مالک جامع الحميري القمي است که همه علماي رجال و بزرگان راوي شناس از او به بزرگي و قداست ياد کرده اند. او صاحب کتابهاي متعددي بود که ظاهرا چيزي از آنها در دست نيست و چون در اواخر دوران غيبت صغري مي زيسته مکاتبات بسياري با ناحيه مقدسه حضرت صاحب الامر، عليه السلام، داشته و به افتخار جواب نائل آمده است. توقيعات متعددي به وسيله او نقل شده است که جمله آنها توقيعي است که متضمن زيارت شريف آل ياسين است.



در آغاز توقيع مزبور چنين مي خوانيم:



به نام خداي رحمان رحيم. شما نه نسبت به امر پروردگار تعقل مي کنيد و نه از اولياي او پذيراييد. حکمتي بس کامل و تمام ولي چه سودي دارد بيمها و رهنمونها نسبت به جمعي که ايمان نمي آورند. سلام بر ما و بندگان شايسته خدا.



هر گاه خواستيد به وسيله ما به پروردگار توجه پيدا کنيد و به ما متوجه شويد، پس آن گونه که خداي تعالي فرموده ست بگوييد: بر آل يس درود و سلام باد...



با شرح اين مقدمه به شرح اولين سلام زيارت ياد شده مي پردازيم:



اين سلام نخست از لطافت و ادب خاصي برخوردار است زيرا گر چه اين زيارت شريفه زيارت امام زمان، عليه السلام، است و همه سلامهاي بعدي به آن وجود مقدس اختصاص دارد در اولين گام، سلام است بر همه اين خاندان و درود ست بر تمامي اين دودمان.



گويا چنين گفته اند که: تو که زائري و مي خواهي مرا زيارت کني، تو که مايلي بر من سلام و درود داشته باشي، ادب اقتضا مي کند که اول به همه خاندان من، آباء گرامي و اجداد طاهرين من سلام کني و درود بر آنها را، حتي بر سلام خاص من مقدم داري. آنان پدران و اجداد منند و از هر جهت احترام و اکرامشان فرض است و لازم.



ظاهرا سلام بر خاندان رسالت، عليهم السلام، به عنوان «آل يس » از دو آيه شريفه قرآن استفاده شده است يکي نخستين آيه سوره مبارکه يس است. در روايات رسيده است کلمه «يس »، اولين آيه اين سوره نام نامي و اسم سامي حضرت ختمي مرتبت است که به نقل يک حديث در اين جهت بسنده مي کنيم.



عن سفيان بن سعيد الثوري عن الصادق، عليه السلام، قال له: يا ابن رسول الله، ما معني قول الله عز و جل «يس »؟ قال: اسم من اسماء النبي و معناه يا ايها السامع الوحي. (1)



سفيان ثوري به حضرت صادق، عليه السلام، عرضه داشت: اي پسر رسول خدا، معناي کلام پروردگار عز و جل «يس » چيست؟ فرمود: نامي است از نام هاي پيامبر و معنايش، اي شنونده وحي است.



ديگري آيه 130 سوره صافات است «سلام علي آل ياسين » بيشتر مفسران و و قراء قرائت نافع و ابن عامر و يعقوب را در اين آيه آل ياسين ضبط کرده اند نه الياسين. (2)



احاديث بسياري در تاييد اين قرائت و اين که مراد در اين آيه سلام بر اهل بيت پيامبر خاتم، صلي الله عليه وآله، است، رسيده است که به عنوان نمونه يکي از آنها را مي آوريم.



حضرت صادق، عليه السلام، از جد امجدش اميرالمؤمنين، عليه السلام، نقل فرموده است که درباره آيه شريفه «سلام علي آل يس »، فرمود:



يس محمد و نحن آل يس. (3)

يس محمد است و ما خاندان و دودمان يس هستيم.



مفسرين خاصه و عامه در تفاسيرشان از ابن عباس آورده اند که: «آل يس آل محمد، عليهم السلام اند» و يا «ما آل محمد آل يس هستيم.» (4)



اطلاق اسم يس بر رسول خدا، صلي الله عليه وآله، و آل يس بر اهل بيت پاک و عترت و خاندان طاهرين او گويا جزء مطالبي بوده که جملگي بر آن بوده اند. لذا در اشعار تازي و فارسي فراوان اين تعبيرات ديده مي شود. مرحوم ابن شهر آشوب از حصکفي آورده است:



يا ابن ياسين و طاسين و حاميم و نونايا ابن من انزل فيه السابقون السابقونا (5)

سيد حميري گويد:

يا نفس، لا تمحضي بالنصح مجتهدا

علي المودة الاآل ياسينا (6) اي دل، خيرخواه خالص کسي مباش و در دوستي هيج کس کوشش و تلاش منما مگر سبت به آل يس.

ناشي صغير، شاعر بلند پايه سده چهارم در مطلع قصيده اي چنين گويد:

يا آل ياسين من يحبکم



بغير شک لنفسه نصحا (7)

اي آل يس، هر کس شما را دوست بدارد، بي هيچ شکي، براي خود خيرخواهي نموده است.

عبدالرحمان بن احمد جامي - در قسمتي از قصيده اي که در مدح حضرت رضا، عليه السلام، سروده است - گويد:

سلام علي آل طه و يس

سلام علي آل خير النبيين

سلام علي روضة حل فيها

امام يباهي به الملک و الدين

سنايي غزنوي نيز در چکامه مبسوط پر محتوايي که بيانگر تشيع اوست از خاندان رسالت، عليهم السلام، به عنوان آل يس تعبير نموده است که چند بيتش را مي آوريم:



گر همي مؤمن شماري خويشتن را، بايدت مهر زر جعفري بر دين جعفر داشتن بندگي کن آل ياسين را به جان تا روز حشر همچو بي دينان نبايد روي اصفر داشتن (8)



× برگرفته از کتاب «سلام بر پرچم افراشته، شرح سلامهاي زيارت آل ياسين » با اندکي تصرف و تلخيص.



پي نوشتها:

1. معاني الاخبار، 22 تفسير برهان ج 4، ص 3.

2. تفسير ابوالفتوح ج 9، ص 338 تفسير مجمع البيان ج 8، ص 456 ده قرائت، ص 451.

3. تفسير برهان ج 4، ص 33، براي اطلاع بيشتر از اين روايات مي توان به جلد23

بحارالانوار صص 167 تا 171 (باب ان آل يس آل محمد، عليهم السلام) مراجعه نمود.

4. تفسير مجمع البيان ج 8، ص 457 تفسير قرطبي ج 15، ص 119 تفسير آلوسي ج 23، ص

142.

5. مناقب آل ابي طالب ج 2، ص 3.

6. تفسير ابوالفتوح ج 9، ص 262.

7. الغدير ج 4، ص 24.

8. کليات ديوان سنايي، ص 467 471.