پاسخ: پيشتر حديثي را از امام غايب (عج) ذکر کرديم که آن حضرت فرموده بود: «اما چگونگي استفاده از من در غيبت، مانند استفاده از آفتاب است هنگامي که ابرها آن را از ديدگان پنهان سازند». [1] .



هر چند که غايب است آن گل ز چمن

از فيض وجود اوست گيتي گلشن



هر چند که در ابر نهان باشد هست

از پرتو آفتاب، عالم، روشن



1- همچنان که مردم انتظار بيرون آمدن خورشيد از پشت ابرهاي تيره را مي کشند تا بيشتر از آن بهره مند گردند، در زمان غيبت نيز شيعيان و محبان حضرت همواره انتظار وجود مبارکش را دارند و هرگز نااميد نمي شوند. و همين اميد است که آنان را در تمام مراحل زندگي پيروز مي گرداند و شجاعت و شهامت و اقدامي بي نظير بدانها مي بخشد.

2- هر کس با اين همه آثار و معجزات و روايات و احاديث، باز هم منکر وجود مبارکش شود، مانند کسي است که منکر وجود خورشيد گردد، هنگامي که در پشت



[ صفحه 94]



ابرها از ديدگان، به ظاهر، پنهان و غايب است، گر چه آثار وجودش به جهانيان مي رسد.

3- مي دانيم خورشيد يک سلسله اشعه مرئي دارد که از ترکيب آنها با هم هفت رنگ معروف پيدا مي شود؛ و يک سلسله اشعه نامرئي، که به نام «اشعه فوق بنفش» و «اشعه مادون قرمز» ناميده شده است. همچنين يک رهبر بزرگ آسماني خواه پيامبر باشد يا امام علاوه بر تربيت تشريعي که از طريق گفتار و رفتار و تعليم و تربيت عادي صورت مي گيرد، يک نوع تربيت روحاني و از راه نفوذ معنوي دلها و فکرها دارد که مي توان آن را تربيت تکويني نام گذارد؛ در آنجا الفاظ و کلمات و گفتار و کردار کار نمي کند بلکه تنها جاذبه و کشش دروني است که مؤثر مي افتد. همچنان که در حالات بسياري از پيشوايان بزرگ الهي مي خوانيم که گاه بعضي از افراد منحرف و آلوده با يک تماس مختصر با آنها به کلي تغيير مسير داده اند. وجود امام در پشت ابرهاي غيبت نيز اين اثر را دارد که از طريق اشعه نيرومند نفوذ شخصيت خود دلهاي آماده را در نزديک و دور تحت تاثير جذبه مخصوص قرار داده و به تربيت و تامل آنها مي پردازد.

4- همانطور که شعاع خورشيد به ميزان روزنه ها و شبکه هاي خانه وارد آن مي شود و به قدر ارتفاع موانع خانه ها، در آن مي تابد، همچنين مردم نيز به اندازه موانع حواس و مشاعرشان که عبارت است از شهوات نفساني و علايق جسماني و شبکه هاي دلهاي آنها و هم به قدري که پرده هاي کثيف را از دلهاي خود به کنار مي زنند، از انوار هدايت و راهنمايي ائمه طاهرين عليهم السلام استفاده مي کنند.

5- هر چند خورشيد در پس ابر براي مدتي پنهان مي گردد، اما نور روشني بخش خود را از جهانيان دريغ نمي کند و باز هم از پس ابر زمين و آسمان را روشن مي کند؛ امام عليه السلام نيز هر چند که در پس پرده غيبت قرار دارد، اما نور ولايت آن حضرت بر همه عالميان پرتو افکن است، چه اينکه اگر نور آن امام همام نباشد، بنابر روايات معصومين زمين و اهل آن از بين مي روند و خلاصه اوست که امان اهل زمين است.



اي که در ظل لواي تو کند گردون جاي

نوبت رايت اسلام برافراشتن است





[ صفحه 95]