شيعه


شيعه، فرقه يا گروهي را گويند که امر يگانه اي داشته باشند. «شيعة الرجل»؛ يعني، دوستان و ياران مرد. جمع آن «اَشْياع» و «شِيَع» به معناي مثل و مانند و فرقه ها نيز آمده است. [1] واژه «شيعه» به صورت مفرد چهار بار در قرآن آمده است: يک بار به تنهايي (مريم، 69) و سه بار با اضافه (قصص، 15؛ صافات، 83). در آيه اوّل به معناي گروه و در بقيه به معناي پيرو آمده است.

«شيعه» در اصطلاح به پيروان حضرت علي عليه السلام و خاندانش و کساني گفته مي شود که معتقد به جانشيني بلافصل آن حضرت بعد از پيامبر اسلام صلي الله عليه وآله و نص ولايت او در غدير خم از طرف پيغمبر مي باشند. در سخنان رسول اکرم صلي الله عليه وآله، و حضرت علي و ديگر امامان عليهم السلام و نويسندگان کتاب هاي ملل و نحل، اين کلمه به کار رفته است.

جابربن عبداللّه انصاري مي گويد: «نزد پيامبرصلي الله عليه وآله بودم که حضرت علي عليه السلام از دور نمايان شد. پيامبرصلي الله عليه وآله فرمود: سوگند به کسي که جانم به دست او است! اين شخص و شيعيانش در قيامت رستگار خواهند بود». [2] .

ابن عباس مي گويد: «وقتي آيه «إِنَّ الَّذينَ آمَنُوا وَ عَمِلُوا الصَّالِحاتِ أُولئِکَ هُمْ خَيْرُ الْبَرِيَّةِ» [3] نازل شد پيغمبرصلي الله عليه وآله به حضرت علي عليه السلام فرمود: مصداق اين آيه تو و شيعيانت مي باشيد که در قيامت خشنود خواهيد بود و خدا هم از شما راضي است». اين دو حديث در الدرالمنثور 379 و11 و غايةالمرام، 326 نقل شده است. [4] روايات متعدد ديگري نظير روايت فوق از بزرگان اهل سنّت (مانند طبراني، احمدبن حنبل و دار قطني) به وسيله ابن حجر، ابن اثير، سيوطي و ديگران نقل شده است.

حضرت علي عليه السلام در نامه اي مي نويسد:

«اين نامه از بنده خدا علي اميرالمؤمنين است، به شيعه خود از مؤمنان و مسلمانان؛ چه خدا مي گويد: «وَاِنَّ مِنْ شِيعَتِهِ لَاِبْراهِيمَ» [5] و آن نامي است که خداي متعال آن را در قرآن شرافت بيان داده است، و شما شيعه پيامبر، محمدصلي الله عليه وآله هستيد، چنان که ابراهيم نيز از شيعيان او است، نامي است غير مختص و امري است سابقه دار». [6] .

شيخ مفيدرحمه الله به سند خود تا امام باقرعليه السلام از قول ام سلمه نقل مي کند که گفت: «از رسول خداصلي الله عليه وآله شنيدم مي گويد: «بي گمان علي و شيعه او رستگار مي باشند» و به اسناد خود سه حديث ديگر در همان فصل در اين باره نقل کرده است. [7] از اميرالمؤمنين علي عليه السلام نيز در منابع مختلف و از جمله نهج البلاغه چند روايت نقل شده است.

به هر حال عنوان شيعه براي پيروان علي عليه السلام مشهور گرديد و اين عنوان مخصوص کساني شد که معتقد به امامت علي عليه السلام و جانشيني او پس از پيامبر بودند، و به امامت يازده نفر از فرزندان معصومش اعتقاد داشتند و به کساني که داراي چنين عقيده اي بودند، «شيعه اثني عشريه» و «شيعه اماميّه» اطلاق شد». [8] .


پاورقي

[1] لسان العرب، ج 8، ص 188.

[2] بحارالانوار، ج 35، ص 345، ح 20.

[3] سوره بينه (98)، آيه 7.

[4] وديعه در اسلام، ص 7.

[5] سوره صافات (37)، آيه 83.

[6] بحارالانوار، ج 3، ص 7.

[7] الارشاد، ص 25.

[8] الاسلام والشيعة الامامية، 1، ص 335.