امام حسن عسکري عليه السلام پدر بزرگوار حضرت مهدي عليه السلام و يازدهمين پيشواي شيعيان، در سال 232 ه .ق چشم به جهان گشود. [1] پدرش امام دهم، حضرت هادي عليه السلام و مادرش بانويي پارسا و شايسته به نام «حُديثه» است که برخي از او به نام «سوسن» ياد کرده اند. [2] .

از آنجايي که پيشواي يازدهم به دستور خليفه عباسي در «سامرا» در محله «عسکر» سکونت اجباري داشت، به همين جهت «عسکري» ناميده مي شود. [3] .

از مشهورترين القاب آن حضرت «نقي» و «زکي» و کنيه اش «ابومحمد» است. او 22 ساله بود که پدر ارجمندش به شهادت رسيد. مدت امامتش شش سال و عمر شريفش 28 سال بود. امام عسکري در سال 260 ه در حالي که تنها پسر او به عنوان آخرين حجّت الهي در سن پنج سالگي قرار داشت، به شهادت رسيد و در خانه خود در سامرا در کنار مرقد پدرش به خاک سپرده شد. [4] .

در شمايل آن حضرت آورده اند: رنگش گندمگون، چشمانش درشت و سياه، رويش زيبا، قامتش معتدل و اندامش متناسب بود و با آنکه جوان بود، بزرگان قريش و رجال و علماي زمان را تحت تأثير و نفوذ خود قرار مي داد. دوست و دشمن به برتري او در علم، حلم، جود، زهد، تقوا و ساير مکارم اخلاقي اذعان داشتند.

مدت کوتاه عمر امام به سه دوره تقسيم مي شود: تا چهار سال و چند ماهگي (و به قولي تا 13 سالگي) از عمر شريفش را در مدينه به سر برد. تا 23 سالگي به اتفاق پدر بزرگوارش در سامرا مي زيست و تا 28 سالگي (شش سال و اندي پس از شهادت امام دهم)، در سامرا ولايت بر امور و پيشوايي شيعيان را بر عهده داشت.