شهر «کوفه» در سال 17 هجري به دستور عمر خليفه دوم و به دست سعد بن ابي وقاص فرمانده سپاه مسلمانان در جنگ با ايرانيان پي ريزي شد. هدف از تأسيس اين شهر، بنيانگذاري يک پادگان نظامي در نزديکي ايران، به منظور پشتيباني نيروهاي عمل کننده در داخل ايران بوده است. [1] .

عمر دستور داده بود که گنجايش مسجد اين شهر، به گونه اي باشد که بتواند تمام جمعيت نظامي را در خود جاي دهد و مسجدي که طبق اين دستور ساخته شد، مي توانست چهل هزار تن را در خود جاي دهد. [2] .

بنابراين مي توانيم به اين نتيجه برسيم که شهر کوفه، در آغاز تأسيس حدود چهل هزار جمعيت نظامي داشته است و با توجه به اينکه بسياري از اين جمعيت، زن و فرزند خود را نيز همراه داشته اند، با احتساب حداقل يک زن و يک فرزند براي هر سرباز، به جمعيتي معادل 120 هزار تن براي اين شهر هنگام تأسيس دست مي يابيم.

امام علي عليه السلام در سال 36 هجري اين شهر را به عنوان محل خلافت خود برگزيد. از آن پس اين شهر در تاريخ پر فراز و نشيب خود، حوادث فراواني را پشت سر گذاشته است. [3] .

مردم اين شهر در طول تاريخ - به رغم دارا بودن صفات برجسته و پسنديده - داراي صفات ناشايست و نکوهيده اي نيز بوده اند که در سخنان حضرت علي عليه السلام و امام حسين عليه السلام به خوبي منعکس شده است.

از روايات استفاده مي شود که کوفه، پس از ظهور و قيام حضرت مهدي عليه السلام پايتخت حکومتي و مرکز خلافت و مقر دولت آن بزرگوار خواهد بود.

«مفضل از امام صادق عليه السلام سؤال مي کند: سرور من، خانه حضرت مهدي عليه السلام و محل اجتماع مؤمنان کجا خواهد بود؟ آن حضرت مي فرمايد: «دارُ مُلکِهِ الکُوفَة وَمَجْلِسُ حُکْمِهِ جامِعُها وَبَيْتُ مالِهِ وَمَقْسَمُ غَنائِمِ المُسلِمينَ مَسْجِدُ السَّهْلَةِ وَمَوضِعُ خَلَواتِهِ الذکَواتُ البيضِ مِن الغَريينِ»؛ «مقر حکومتش، کوفه و مجلس حکمفرمايي اش مسجد جامع آن و بيت المال و محل تقسيم غنايم مسلمانان، مسجد سهله خواهد بود و خلوتگاه او موضعي است که ريگ هاي سفيدسرزمين نجف است». [4] .

در روايتي از مردم کوفه در زمان حضرت مهدي عليه السلام، به عنوان خوشبخت ترين مردم ياد شده است. [5] .

«روزي از روزها امام صادق عليه السلام در نقطه اي پشت کوفه دو رکعت نماز گزارد و به يار با وفايش ابان بن تغلب فرمود: اينجا محل خانه قائم عليه السلام است». [6] .

اصبغ بن نباته گويد: «روزي در مسجد کوفه گرد حضرت بوديم؛ آن حضرت درباره فضايل مسجد کوفه سخن بسيار فرمود و در پايان گفت: زماني خواهد رسيد که اينجا نمازگاه مهدي از فرزندانم خواهد بود». [7] .

شيخ طوسي نيز درباره ورود حضرت مهدي عليه السلام به کوفه چنين نقل کرده است: «يَدْخُلُ المَهْدِيُّ اَلْکُوفَةَ وَبِها ثَلاثُ راياتٍ قَدْ اِضْطَرَبَتْ بَيْنَها فَتَصْفُولَهُ فَيَدْخُلُ حَتَّي يَأتِيَ المِنْبَرَ وَ يَخْطِبَ وَلا يَدرِي النّاسُ ما يَقُولُ مِنَ البُکاءِ...»؛ [8] ( [ مسجد کوفه) «در حالي که سه پرچم در کوفه به شدت درگير است، او وارد کوفه مي شود. پس کوفه براي او مسخّر مي شود. او وارد کوفه شده بر فراز منبر قرار گرفته، به ايراد خطبه مي پردازد. مردم آن قدر اشکِ شوق مي ريزند که متوجه سخنان او نمي شوند».

«از امام باقرعليه السلام پرسيدند: پس از مکه و مدينه کدامين بقعه از بقاع پروردگار افضل است؟ فرمود: «کوفه، سپس در ضمن شمارش ويژگي هاي کوفه فرمود: عدالت خداوند در آنجا ظاهر مي شود، و قائم عليه السلام و ديگر قائمان - قيام کنندگان به قسط که پس از او مي آيند - در آنجا ساکن مي شوند». [9] .

علاوه بر اينکه کوفه مرکز حکومت مهدي عليه السلام خواهد بود، از روايات مربوط به «رجعت» استفاده مي شود که پايتخت دولت کريمه خاندان وحي نيزخواهد بود.

مفضل در ضمن يک حديث بسيار طولاني از امام صادق عليه السلام در زمينه رجعت امام حسين عليه السلام نقل مي کند: «امام حسين عليه السلام بااين علم ها ولشکرها حرکت نمود، وارد کوفه مي شود. آن روز بيشتر مردمان در آنجاگرد مي آيند. پس کوفه را شهردفاعي و مرکز فرماندهي خود قرار مي دهد». [10] .